توریسم درمانی یکی از انواع گردشگری است که امروزه به دلایل بسیاری موردتوجه قرار گرفته است. پیر شدن جمعیت جهان، بالا بودن هزینه‌های درمان در کشورهای توسعه‌یافته، نیاز به مراقبت‌های سلامت، بالا رفتن درآمد سرانه و... تنها بخشی از این دلایل به شمار می‌روند.
کشورهای درحال‌توسعه که دانش پزشکی نسبتاً مناسبی دارند، در کنار ارزان‌تر تمام شدن هزینه‌های درمانی و نیروی کار در این بخش نسبت به بسیاری از کشورهای غربی، می‌توانند فرصت‌هایی را برای کسب درآمدهای ارزی از بسیاری از گردشگران کشورهای ثروتمند فراهم کنند
کشورهای خاورمیانه نیز مدتی است که با ایجاد زیرساخت‌های مناسب سعی دارند تا از مزایای توسعه این نوع گردشگری بهره‌مند شوند.
در این زمینه امارات متحده عربی و عمان تجارب قابل‌ملاحظه‌ای داشتند که مرور آن‌ها می‌تواند به توسعه گردشگری سلامت در کشورمان نیز کمک کند.
اما پیش از آن باید بدانیم چه زمینه‌هایی باعث شد کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس به توسعه توریسم درمانی و سلامت روی بیاورند؟
یکی از درآمدزاترین شاخه‌های صنعت گردشگری، گردشگری سلامت است که بخش مهمی از این صنعت را به خود اختصاص داده است.
ازاین‌رو توجه به نقاط قوت کشور و تبدیل آن‌ها به فرصت می‌توانیم به اقتصاد کشور کمک کنیم.
گردشگری سلامت نقطه عطفی بین گردشگری و حوزه سلامت است.
امروزه این دو پدیده هر دو از فعالیت‌های عمده و بسیار مهم در توسعه صادرات و ایجاد فرصت‌های شغلی در جهان به شمار می‌روند.
جمهوری اسلامی ایران تبیین استراتژی تولید و اقتصاد مقاومتی در راستای پیشرفت و ارتقای جایگاه علمی در سطح کشورهای دنیا را از طریق دانش و برگزاری کارگاه‌های تخصصی علمی و آموزشی در برنامه خود قرار داده است.
به دلیل نقش و اهمیتی که صنعت گردشگری سلامت می‌تواند در ابعاد مختلف ازجمله ایجاد درآمدهای ارزی و افزایش تولید ناخالص داخلی، منبع درآمد برای دولت، ایجاد اشتغال و بهبود رفاه اجتماعی داشته باشد، بنابراین برای ورود به بازار رقابتی جهان مجبور به تجهیز امکانات و بهره‌برداری از تکنولوژی‌های نوین هستیم.
سهم ایران از صنعت توریسم، کمتر از یک‌دهم گردش مالی دنیا
طبق پیش‌بینی سازمان جهانی گردشگری تا سال 2020 میلادی تعداد جهانگردان به رقمی بالغ‌بر 6/1 میلیارد نفر خواهند رسید و جهانگردان بیش از دو تریلیون دلار خرج خواهند کرد که بخش عمده آن به کشورهای توسعه‌یافته تعلق دارد.
گزارش‌های سازمان جهانی گردشگری حاکی از آن است که درآمد خاورمیانه از صنعت توریسم در سال 2014 حدود 700 میلیارد دلار برآورد شده است.
بر اساس آمارهای یونسکو، ایران به دلیل برخورداری از جاذبه‌های متعدد می‌تواند جزء 10 کشور اول دنیا به لحاظ ورود گردشگر باشد، اما آمارهای رسمی نشان می‌دهد گردش مالی سالانه صنعت توریسم در جهان سالانه بیش از 800 میلیارد دلار است که سهم ایران کمتر از یک‌دهم درصد از این گردش مالی است.
در حال حاضر کشورهای عراق، آذربایجان و عمان، صاحب بیشترین گردشگران سلامت و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس افغانستان از این نظر در رده‌های بعدی قرار دارند.
بر اساس آمار وزارت بهداشت 100 بیمارستان برای پذیرش بیماران بین‌المللی معرفی شده‌اند و 17 آژانس تخصصی گردشگری سلامت گواهینامه حرفه‌ای در این زمینه دارند.
چالش اصلی فرآوری گردشگری درمانی ایران، نبود مدیریت یکپارچه در این حوزه است و ازآنجایی‌که چنین ایده‌ای در ایران تقریباً نو تلقی می‌شود باید برای تهیه طرحی که به‌طور همه‌جانبه به توریسم سلامت بپردازد، تجارب کشورهای دیگر را مطالعه و برای سیاست‌گذاری جذب توریسم پزشکی با رویکردی بومی و علمی حرکت کرد.
ایران در صدر خاورمیانه
پیتر فولاک، مشاور بانک مرکزی مونیخ و رئیس بانک گردشگری ایران در مونیخ ضمن اشاره به وضعیت و جایگاه ایران ازلحاظ تجارت الکترونیک می‌گوید: طبق مطالعاتی که انجام داده‌ام با توجه به پتانسیل بالایی که ایران ازلحاظ مالی و علمی دارد، می‌تواند نقش به سزایی را در منطقه خاورمیانه در حوزه توریسم سلامت ایفا کند.
همچنین ژوسف ابوش، جراح کشور بریتانیا تحصیل‌کرده رشته جراحی و طراحی بیمارستان درباره توریسم سلامت می‌گوید: پروژه‌های مختلف و نظارت‌هایی را بر بیمارستان‌های ایران انجام داده‌اند و در حال حاضر بر روی بیمارستانی در اصفهان کار می‌کنند.
وی معتقد است کشور ایران بر اساس تاریخچه و حضور پزشکان حاذق و بیمارستان‌های بروز، می‌تواند یک منطقه و قطب توریسم درمانی و سلامت باشد.
درزمینهٔ توریسم درمانی و جذب گردشگران سلامت همواره باید به چهار آیتم اساسی در این زمینه توجه داشت.
توانمندی‌های شاغلان حرفه پزشکی، تکنولوژی‌های روز و استانداردهای جهانی، اقتصاد درمان و هزینه‌های درمانی و مقررات داخلی کشورها از عوامل مهم گردشگر سلامت هستند.
ایران دارای ظرفیت‌های متعددی جهت جذب توریسم سلامت است که ازجمله آن می‌توان به چشمه‌های آب‌معدنی و آب گرم اکثر استان‌های کشور، مناطق کویری قم، مراکز بارور و ناباروری، جراحی‌های قلب و پلاستیک و ... اشاره کرد.
اکنون باید بررسی کرد که چگونه می‌توانیم این نقاط قوت را به فرصتی برای درآمدزایی و ایجاد اشتغال تبدیل کرد.
اگرچه گردشگری پزشکی در ایران از قابلیت‌های فراوانی برخوردار است؛ اما درعین‌حال با چالش‌های متعددی در این حوزه مواجه است.
تبدیل نقاط قوت به فرصت‌ها
عواملی همچون هماهنگی نامناسب بین سازمان‌های متولی گردشگری سلامت، فقدان کمیته‌های کاری تخصصی در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری، فقدان سیستم جامع جمع‌آوری اطلاعات مربوط به ورود گردشگران سلامت به ایران، ناکارآمدی سیستم اطلاع‌رسانی در خصوص قابلیت‌های گردشگری پزشکی ایران، کمبود زیرساخت‌های لازم و خلأ قانونی برای توسعه این صنعت، موجب شده تا صنعت گردشگری سلامت ایران از جایگاه مطلوبی برخوردار نباشد.
همچنین با توجه به مشخص شدن نقاط قوت و نقاط قابل ارتقا، ایران می‌تواند با سرمایه‌گذاری هرچه بیشتر روی نقاط قوت خود و معرفی آن‌ها به‌عنوان توانمندی‌های منحصربه‌فرد خود در ارائه خدمات، نقش خویش در را این بازار پررنگ‌تر نماید.
در زمینه نقاط قابل اصلاح نیز می‌توان برحسب مورد از طریق تدوین برنامه‌های جامع، بازاریابی و اصلاح برخی از فرآیندها نتیجه موردنظر را حاصل نمود.
با توجه به مشخص شدن نقاط قوت و ضعف‌های این بیمارستان‌ها می‌توانند از مدل تجزیه‌وتحلیل نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید (SWOT) که در صنعت گردشگری سلامت برخی از کشورها از آن استفاده می‌شود، بهره ببرند.
نویسنده: جناب آقای مجید زینلی از دانش پذیران دوره کوچینگ کسب‌وکار اینترنتی ویدان
تمام حقوق مادی و معنوی برای ویدان محفوظ می‌باشد
