تعریف کوچینگ:
کلمهٔ کوچ در زبان لاتین به معنای کالسکه یا ارابه است و کالسکه‌چی یا Coacher به راننده اطلاق می‌شود.
از گذشته‌های دور همواره بشر در زندگی خود سعی می‌کرده در اموری مانند شکار یا صید از فردی که مهارت بیشتری دارد آموزش ببیند تا به‌اصطلاح در کار خود خبره شود و فوت‌وفن کار و صید و شکار را بیاموزد.
امروز با ورود به قرن جدید و برقرار شدن سیستم آموزش و آکادمی‌های مختلف نیز از کوچ یا به اصلاح کوچینگ در مدارس و دانشگاه‌ها استفاده به‌روزتری می‌شود.
کوچینگ کمک می‌کند تا افراد بهتر به اهداف هوشمند خود برسند. به زبان ساده، کوچینگ در مورد گفتگو است، ایجاد فرصت‌هایی برای یک مکالمه دوطرفه مثبت و متمرکز بر راه‌حل‌ها.
باور کوچینگ بر این است که افراد خودشان بهترین مسیر را می‌توانند تشخیص دهند و مربی یا کوچ به او در راه رسیدن به اهداف و حل مشکلات کمک می‌کند تا به بهبود عملکرد منجر شود.
تفاوت کوچ(مربی) و مشاور
برخی از افراد مربی و مشاور را در یک سطح می‌دانند اما این اشتباه است.
اصولاً مشاوره برای امور شخصی بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد و در زمان‌های خاصی از زندگی فرد مورد استفاده است.
تعلیمات یک مربی دارای آثار و عملکرد طولانی‌مدت در فرد است.
مربیگری نوعی مشاوره است، ولی مربی برخلاف مشاور در زمینهٔ کمک به اجرای مهارت‌های جدید و اهداف و تغییراتی که باید به وجود بیاید همواره با فرد خود باقی می‌ماند.
رابطه بین مربی و فرد مانند رابطه دو شریک است، نه رابطه بین یک فرد با یک متخصص یا صاحب‌نظر.
مربی هر فرد، شریک او محسوب می‌شود و به او کمک می‌کند تا به تمایلات و اهداف موردنظرش دست پیدا کند، نه اینکه بر مربی تکیه کند.
کوچینگ برای معلمان
عملکرد معلمان در کلاس درس بزرگ‌ترین پیش‌بینی کننده پیشرفت دانش‌آموزان است.
بنابراین تمرکز بر حمایت از توسعه حرفه‌ای معلمان بیشترین تأثیر را بر نتایج دانش‌آموزان خواهد داشت.
تحقیقات نشان می‌دهد که مربیگری یک استراتژی مؤثر برای توسعه مداوم معلم است.
گفته می‌شود که مربیگری یا راهنما و همتایان راهی قدرتمند برای انتقال یادگیری در توسعه حرفه‌ای معلمان است.
مربیگری رشد برای معلمان باید بر حمایت همتایان و متخصصان تکیه کند.
با همکاران برای حفظ تعهد به یادگیری و مرتبط کردن رویکردهای جدید به تمرین روزانه؛ جستجو برای گسترش مهارت‌ها و دانش و الگوبرداری، از عملکرد خوب موجب می‌گردد.
در بریتانیا، به راهنمایی، مربیگری تخصصی و کوچینگ مشارکتی به‌عنوان راه‌هایی برای انجام این کار اشاره می‌کنند.
کوچینگ مشارکتی معمولاً شامل دوتایی یا سه‌گانه معلمان است که گرد هم می‌آیند تا تجربیات و تمرین‌ها را به اشتراک بگذارند، تأمل کنند، حمایت کنند، بازخورد و تشویق کنند.
این عمل اجازه می‌دهد تا دانش و تجربه درونی شده به اشتراک گذاشته شود.
ازآنجایی‌که گفت‌وگو به‌خودی‌خود باعث توسعه مؤثر نمی‌شود، آزمایش فعال با تمرین در کلاس نیز یک عنصر حیاتی برای ایجاد فرهنگ یادگیری است که از ریسک‌پذیری و نوآوری حمایت می‌کند.
کوچینگ تخصصی این جنبه‌ها را تقویت می‌کند و از توسعه شایستگی‌ها و استراتژی‌های تدریس خاص و اجرای آن‌ها در کلاس درس حمایت می‌کند.
کوچینگ آموزشی بر ارائه چارچوبی جامع برای تعالی آموزشی در چهار زمینه تمرکز دارد: مدیریت کلاس درس، برنامه‌ریزی محتوا، آموزش و ارزیابی برای یادگیری
در مربیگری آموزشی به سمت معلمان در کلاس خود هدایت می‌شود و نشان داده شده است که تأثیر مثبتی بر نگرش معلمان، افزایش انتقال مهارت و اجرای استراتژی‌های جدید در کلاس درس، افزایش احساس کارآمدی معلم و همچنین بهبود دانش‌آموز دارد.
دستاوردها در سوئیس نشان می‌دهد معلمان آموزش علوم که مربیگری متمرکز بر محتوای فردی را در کلاس‌های درس خود دریافت کردند، شایستگی تدریس تطبیقی خود را با توجه به برنامه‌ریزی افزایش دادند و دانش‌آموزان آن‌ها نتایج یادگیری بالاتری را در مقایسه با گروه کنترل نشان دادند.
آن‌ها زمانی موفق‌ترند که شرایط خاصی برآورده شود. جایی که برابری مشارکت و یادگیری متقابل بین مربی و دانش‌آموز وجود دارد، جایی که یادگیری توسعه توسط رهبران مدرسه حمایت و رهبری می‌شود، جایی که معلمان به‌صورت داوطلبانه شرکت می‌کنند، جایی که زمان کافی برای فعالیت در نظر گرفته شده است، جایی که گفت‌وگوی باکیفیت و تفکر وجود دارد.
فضا و جایی که مربیگری در سیستم مدرسه تعبیه شده است و ارتباط نزدیکی با نیازها و عملکردهای بی‌درنگ معلمان در کلاس‌هایشان دارد.
مربیگری همتایان، هم مربیگری خبره و هم مربیگری متقابل، روشی مؤثر برای توسعه معلمان پیش از خدمت هستند.
در تحقیقات نشان داده شده است که مربیگری همتا برای معلمان پیش از خدمت، مهارت‌های آموزشی را بهبود می‌بخشد و معلمان دانش‌آموز را قادر می‌سازد تا به‌جای تکنیک‌های مدیریت کلاس، بر یادگیری دانش‌آموز تمرکز کنند ، بهبود نتیجه یادگیری دانش‌آموزان، بهبود حرفه‌ای بودن معلم ، و مسئولیت‌پذیری و تعهد معلم را افزایش داد.
مزایای استفاده از کوچینگ(مربیگری) در آموزش‌وپرورش
مدنه و همکاران در آثار پژوهشی خود اشاره می‌کنند مؤسسات آموزش عالی به‌طور مداوم به دنبال راه‌هایی برای بهبود کیفیت و کارایی برنامه‌های زیربنایی با ترکیب استراتژی‌هایی هستند که ذینفعان را درگیر می‌کند.
آموزش و پیشرفت تحصیلی خاطرنشان می‌کند که رویکردهای توسعه‌یافته تنها زمانی خوب عمل می‌کنند که اهداف اصلی با در نظر گرفتن کیفیت شیوه‌های مختلف مربیگری، به همراه شاخص‌های کلیدی همچون عملکرد، و پشتیبانی طراحی شوند. به عبارتی پژوهش‌ها نشان‌دهنده این اصل مهم در نظام آموزشی می‌باشد که امروزه کیفیت امور آموزشی از اهمیت بالایی برخوردار است و این امر تحقق نمی‌یابد جز باوجود یک هدایتگر و به عبارتی کوچ باتجربه در کنار دانش‌آموزان و دانشجویان.
مربیگری باعث توسعه مهارت‌های مقابله‌ای و انعطاف‌پذیری دانش‌آموزان، افزایش رفاه، سرسختی شناختی و امید، کاهش سطوح افسردگی، و توسعه مهارت‌های مطالعه و اهداف یادگیری شخصی شد که به افزایش عملکرد کمک کرد.
همچنین نشان داده شده است که مربیگری زندگی توسط همسالان دانش‌آموز، سبب افزایش مهارت‌ها و رشد شخصی دانش‌آموزان می‌شود و به مدیریت استرس کمک می‌کند.
دانش‌آموزان در دبیرستان و در دانشگاه تحت آموزش هستند استرس قابل‌توجه کوچینگ برای کمک به مدیریت استرس مهم است زیرا می‌تواند بر عملکرد تحصیلی تأثیر بگذارد.
نشان داده شد که مربیگری همتایان برای دانشجویان سال سوم روانشناسی در مدیریت زمان‌های استرس‌زا در حد متوسطی مفید بوده و روشی کاربردی و کم‌هزینه است.
شواهد همچنین نشان داده است که برای مربی همتا و همچنین مربی از نظر افزایش مهارت‌های عاطفی اجتماعی و بهبود مهارت‌های بین فردی، مزایایی وجود دارد.
همچنین تلاش‌هایی برای توسعه مهارت‌های مربیگری همسالان در کودکان دبستانی صورت گرفته است و راه‌های امیدوارکننده‌ای برای تحقیقات بیشتر است.
روانشناسی مثبت نگر سهم ارزشمندی در محیط‌های آموزشی دارد.
تمرکز بر روی شناسایی و پرورش آنچه دانش‌آموزان برایشان ارزش قائل هستند و در آن‌ها خوب هستند، کمک به آن‌ها برای یافتن راه‌هایی برای بهینه‌سازی نقاط قوتشان، و کمک به آن‌ها در یافتن جایگاه‌هایی است که بتوانند نقاط قوت خود را به کار ببرند، و به آن‌ها مهارت‌های زندگی ارائه دهند که آن‌ها را قادر می‌سازد در طول زندگی موفق شوید مربیگری مبتنی بر شواهد به‌عنوان روشی برای به‌کارگیری تحقیقات روانشناسی مثبت استفاده شده است و نشان داده شده است که بهزیستی را افزایش می‌دهد، دستیابی به هدف را تسهیل می‌کند و تغییرات مثبت هدفمند را تقویت می‌کند. مربیگری نقاط قوت مبتنی بر شواهد با دانش‌آموزان پسر دبستانی با استفاده از نظرسنجی «ارزش‌های جوانان در عمل» (برای نقاط قوت شخصیت) مورداستفاده قرار گرفته است.
ایجاد فرهنگ کوچینگ فواید زیادی در محیط آموزشی دارد. ایجاد یک جو که موجب بروز خلاقیت و کشف استعدادها در دانش‌آموزان می‌گردد و درنتیجه موجب می‌شود تا فرد هم به کمک کوچ هم مسیر خود را برای آینده از همین نقطه مشخص کند و هم اینکه موجب اعتمادبه‌نفس در دانش‌آموز می‌گردد.
به‌عبارت‌دیگر از مهم‌ترین تأثیرات این فرهنگ می‌توان به بالا بردن سلامت روانی افراد اشاره کرد .
درنتیجه این عمل می‌توان گفت تأثیرات سلامت روانی در جامعه نیز بروز پیدا می‌کند و به عبارتی در سطح کلان نیز می‌توان این تأثیرات را مشاهده کرد.
به خاطر همین موضوع است که در کشورهای پیشرفته به امر کوچینگ و مربیگری در مقطع تحصیلی هم در مدرسه و هم در کالج‌ها توجه ویژه‌ای می‌شود.
ازجمله نکات مهم دیگر در این امر چگونگی انجام این کار و القا به دانش‌آموزان است.
یک کوچ موظف است تا در درجه اول به تفهیم کودک و نوجوان بپردازد تا به کمک همدیگر اهداف، موانع و دستاوردهایی که در آینده می‌توانند کسب کنند را بررسی کنند.
به عبارتی مشارکت ازجمله موارد کلیدی در کوچینگ است.
تحقیقات نشان می‌دهد هرچقدر میزان همفکری و مشارکت بیشتر باشد این عامل با موفقیت بیشتری عمل می‌کند و به بروز بهتر استعدادها و کارآفرینی بیشتر موجب می‌گردد.
این عاملی است که حتی در مربیگری ورزشی و حتی در سازمان‌ها نیز کاملاً تأیید شده است.
هرچقدر یک مربی ورزشی با بازیکن خود تعامل مناسب‌تری داشته باشد انگیزه فرد بیشتر و کشف نقاط مثبت و منفی بازیکن بهتر مشخص شود.
در محیط آموزشی نیز همین اصل صادق است.
هر چه تعامل سازنده‌تر باشد و کوچ تجربه بیشتری داشته باشد بهتر می‌تواند به نقاط ضعف و نقطه عطف دانش‌آموز برای بروز استعدادهایش عمل کند.
درواقع مربی و کوچ در هدایت افراد برای بروز توانایی شخصی و حرفه‌ای فرد مهم و ضروری است.
ازآنجاکه مسائل و اهداف مهم آموزش‌وپرورش مسئله یادگیری می‌باشد می‌توان در یک فرایند مربیگری زمینه توسعه و بهسازی مستمر را برای فرد، فراهم کرد، زمانی که مربیگری به‌خوبی انجام می‌شود افراد نه‌تنها مهارت‌های جدید و شیوه‌های برخورد با چالش‌ها و موقعیت‌ها را فرامی‌گیرند، بلکه نحوه یادگیری را هم یاد می‌گیرند.
با این اقدام افراد یاد می‌گیرند تا زمانی را به دادن بازخورد بر اهداف و عملکرد خود صرف نمایند و راه‌های بهبود و پیشرفت را پیدا نمایند. به عبارتی استفاده از مربی یا کوچ، یادگیری را در افراد بالا برده و این خود بالاترین مزیت در آموزش‌وپرورش می‌باشد.
استفاده از مربی موجب می‌شود توسعه فردی و بهبود عملکرد با سرعت بیشتری انجام گردد.
یک مربی با دانش خود می‌تواند نقاط ضعف افراد را بهتر شناسایی کند و در رفع آن‌ها برنامه‌های سازنده‌تری داشته باشد.
بخصوص در مدارس این امر بسیار مؤثر می‌باشد. زیرا فرد بی‌تجربه به‌تنهایی نمی‌تواند برای خود الگوسازی درست انجام دهد اما یک مربی می‌تواند افراد را هدایت کند و به‌سرعت این نقاط را شناسایی می‌کند و افراد را در بهبود سطح خود راهنمایی می‌نماید و با ارائه راه‌حل‌های سریع‌تر امر پیشرفت دانش‌آموز را موجب می‌شود.
علاوه بر اینکه در مربیگری، مربی سعی می‌کند تا افراد را در پیشرفت سطح فردی یاری رساند، می‌توان به تأثیرات مثبت در سطح جمعی نیز اشاره کرد.
مربی در مدارس نقش بسیار مهمی در هدایت افراد در کار گروهی دارد.
وقتی افراد یاد بگیرند تا در یک کار گروهی به‌سرعت بالاتر و نتایج بهتری دست پیدا کنند این عامل در دانش‌آموز نهادینه می‌شود و یکی از معضلات مهم در آینده برای فعالیت در بزرگ‌سالی و ورود به بازار کار نیز رفع می‌گردد.
زیرا افراد از کودکی و نوجوانی به مزایای پیشرفت گروهی و کار دسته‌جمعی در کنار پیشرفت فردی پی برده‌اند.
در یک نیتجه کلی می‌توان گفت امروزه بهره‌برداری حداکثر از سرمایه‌های انسانی برای سازمان‌ها به دلایلی ازجمله پیشرفت به‌منظور اهداف توسعه حرفه‌ای، روش‌ها و تکنیک‌های مختلفی را می‌توان جهت حمایت از یادگیری و آموزش بکار گرفت.
یکی از این روش‌های اثربخش که می‌تواند در آموزش و بهسازی بکار گرفته شود، کوچینگ است.
با بررسی‌هایی که انجام‌گرفته و مزایایی که در بالا ذکرشده است می‌توان گفت امروزه در مدارس ایران استفاده از کوچینگ می‌تواند مزایای بلندمدت زیادی را داشته باشد.
زیرا با کاهش استرس، هدایت دانش‌آموزان برای کشف استعدادهایشان و همچنین بالا بردن نقاط قوت و برطرف کردن نقاط ضعف، موجب می‌گردد افراد در آینده و بخصوص در محیط کاری و جامعه بزرگ‌تر بتوانند موفق‌تر عمل کنند .
همچنین در سطوح بالاتر برای انتخاب رشته بخصوص در دانشگاه‌ها بهتر و مؤثرتر عمل می‌کنند.
بنابراین آموزش مربیان کارآزموده و همچنین همکاری مدیران برای استفاده از کوچینگ در مدارس در این امر مهم است.
همچنین می‌تواند مؤثرترین راه برای دست‌اندرکاران امر توسعه کلان آموزشی باشد.
به خاطر اهمیت همین موضوع است که امروزه به امر کوچینگ در سطح مدارس و آموزشگاه‌های عالی در کشورهای پیشرفته توجه ویژه‌ای شده است.
نویسنده: سرکار خانم ناهید اسماعیل‌پور از دانش پذیران دوره دوم تربیت کوچ حرفه‌ای کسب‌وکار ویدان
تمام حقوق مادی و معنوی برای ویدان محفوظ می‌باشد
