کارمند بمانم یا کارآفرین شوم؟

مقدمه: کارمندان یا کارگران؟ تعریف قانونی این مشاغل چیست؟ جمعیت شاغلان ایران چند درصد کارمند و یا چقدر کارآفرین هستند؟ اصلاً کارآفرین یعنی چه؟ چه تفاوتی بین کارآفرینی و کارمندی وجود دارد؟ آیا زندگی‌شان هم متفاوت است؟ من باید بین این دوراهی، کدام را انتخاب کنم؟ چگونه موفق شوم؟ پاسخ همهٔ پرسش‌های شما اینجاست.

راستی گفتم دوراهی، به یاد یک جمله در کتاب (یا انیمیشن) آلیس در سرزمین عجایب افتادم.

آلیس به یک دوراهی رسید، یک گربه را روی درخت دید.

به گربه گفت: از کدام مسیر باید بروم؟

گربه پرسید: کجا می‌خواهی بروی؟

آلیس پاسخ داد: نمی‌دانم!

گربه گفت: پس مهم نیست از کدام راه بروی...

کتاب آلیس در سرزمین عجایب لویش کارول

کارمند و کارگر کیست؟

چهارم شهریور روز ملی کارمند

یازده اردیبهشت روز جهانی کارگر

بیشتر تصورات حاکی از آن است که افراد تفاوت بین کارمند و کارگر را در نوع فعالیت انجام‌شده توسط شخص می‌دانند.

به‌عنوان‌مثال در یک کارخانه تولیدی کسانی که در خط تولید مشغول به کار هستند به دلیل انجام کار یدی کارگر و افراد بخش اداری همان کارخانه را کارمند می‌نامند.

اما واقعاً قانون چه تفاوتی بین کارگر و کارمند قائل است؟

کارمند فردی است که به‌صورت پاره‌وقت یا تمام‌وقت در یک سازمان دولتی به فعالیت می‌پردازد، مستخدمین دولت مشمول قانون استخدام کشوری هستند مانند کارمندان رسمی و پیمانی.

طبق ماده 2 قانون کار، کارگر کسی است که به هر عنوان در مقابل دریافت حق السعی اعم از مزد، حقوق، سود سهام و سایر مزایا به درخواست کارفرما کارمی کند، مشمول قانون استخدام کشوری نیست و باید تحت پوشش بیمه تأمین اجتماعی قرار گیرد.

بنابراین ازنظر قانون کار مدیرعامل و رئیس بازرسی، منشی شرکت و حتی پاکبان شهرداری کارگر شناخته می‌شوند.

جمعیت کارگران و کارمندان در ایران

# به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان تعداد کارمندان دولت 2،328،000 نفر گزارش شده است که در پانزده سال اخیر تغییر محسوسی نکرده است و تنها کارمندان تحصیل‌کرده‌تر شده‌اند. از این تعداد حدود 41% را بانوان تشکیل می‌دهند که تقریباً ده درصد بیشتر از سال‌های قبل است. حدود نیمی از این افراد در سازمان وزارت آموزش‌وپرورش مشغول به فعالیت هستند.

# بررسی آمار نیروی کار و آمار شاغلین تحت پوشش تأمین اجتماعی نشان می‌دهد که جمعیت کارگران تحت پوشش سالیانه در حال افزایش است و اکنون این جمعیت به بیش از ده میلیون نفر می‌رسد; البته به این آمار باید کارمندان دولتی قراردادی تحت پوشش تأمین اجتماعی را هم اضافه کرد. همان‌طور که می‌دانید این سازمان بزرگ‌ترین صندوق بازنشستگی ایران است و درمجموع بیش از چهل‌وچهار میلیون نفر از جمعیت کشور عضو خانواده بزرگ تأمین اجتماعی هستند.

# تعاریف و آمارهای زیادی برای تعیین جمعیت شاغل کشور بیان شده است در این مقاله یک آمار مختصر، مفید، رسمی و البته قابل استناد انتخاب شده است. طبق آمارهای اقتصاد نیوز تعداد شاغلین جمعیت ایران 23،263،000 گزارش شده است (سال 1400)

# در یک محاسبه ساده اگر جمعیت 10 میلیونی کارگران را در کنار جمعیت بیش از 2 میلیونی کارمندان قرار دهیم بیش از نصف شاغلان جمعیت ایران را کارمندان و کارگران تشکیل می‌دهند که دراین‌بین سهم کارگران (%43) و کارمندان (%10) است.

ما در این مقاله همگی را به‌اختصار کارمند می‌نامیم.

مشخصات و ویژگی‌های زندگی کارمندی

کارمندان موظف به انجام یک سری وظایف خاص و مشخص هستند که از طرف مدیر تعیین و به آن‌ها ابلاغ می‌شود.

فردی که قرار است در این حرفه مشغول به فعالیت شود فقط لازم است یک سری مهارت‌ها و توانایی‌های لازم را به دست آورد و کمتر نیاز به یادگیری دائم دارد.

در مشاغل اداری زمان ورود و خروج دقیقاً مشخص است که معمولاً در تمام سازمان‌ها و ارگان‌های مربوطه کارکنان بر اساس یک زمان‌بندی مشخص که توسط وزارت کار تعیین می‌شود می‌توانند به‌صورت تمام‌وقت و یا پاره‌وقت باشد و افراد بر این اساس مشغول به فعالیت می‌شوند.

افرادی که به کارهای روتین اداری و روزمره مشغول هستند، برای پیشرفت در شرکت همیشه با موانعی از قبیل رقابت از سوی همکاران، داشتن سقف حقوق و دستمزد یا حتی عدم تفکر خلاقانه از سوی مدیریت شرکت روبه‌رو خواهند شد.

کار کردن در یک محیط اداری درواقع شامل کار کردن در یک مجموعه کاری است که یک سری افراد به‌صورت تیمی در کنار یکدیگر فعالیت می‌کنند و با انجام دادن مسئولیت‌های مربوط به خود موجب نظم بخشیدن به شرکت می‌شوند.

همهٔ این افراد دارای یک هدف مشترک هستند که با داشتن حس مسئولیت‌پذیری در تحقق یافتن هدف سازمان مؤثر هستند. شاید بودن در محیط کاری ایده آل به‌طور کامل برای همه کارمندان اتفاق نیفتد.

مزایای کارمندی

مزایایی که می‌توان برای کارمندان نام برد شامل: داشتن امنیت بیشتر ریسک کمتر، شفافیت، مشخص بودن ساعات کار و یا استراحت، استرس کمتر، دارا بودن حقوق و مزایای ثابت، مرخصی، بیمه و بازنشستگی است.

معایب کارمندی

پیشرفت شغلی کم، عدم استفاده از قدرت خلاقیت، حقوق پایین به نسبت تورم، عدم استقلال زمانی و مکانی، عدم انعطاف‌پذیری، داشتن همیشگی محدودیت‌های مالی، کم شدن ارزش کار کارمندان و پایان عصر کارمندی با توجه به ایجاد و پیشرفت تکنولوژی‌ها، عدم استفاده کامل از استعدادها و توانمندی‌های افراد

مشخصات یک کارمند موفق

حتی اگر کارمند باشید باید سعی کنید پیشرفت کنید و به بهترین نحو ممکن عمل کنید می‌توان با رعایت این نکات برای تبدیل‌شدن به بهترین خودتان در محل کار تلاش کنید

1- داشتن حس مسئولیت‌پذیری و صداقت

2- نظم و وقت‌شناسی

3- توانایی برقراری ارتباط مؤثر با سایر کارمندان و داشتن روحیه کار گروهی

4- معتمد، باهوش و مستقل بودن به‌خصوص در امور مالی و استراتژیک

5- رشد خودتان با آموزش مهارت‌های شغلی و فردی

6-شناخت روحیات و ارزش‌های خود، رئیس و حتی کارفرما و احترام به آن‌ها

*کارآفرین کیست؟

سوم اردیبهشت روز ملی کارآفرینی

این واژه از یک کلمه فرانسوی نشاءت گرفته و بنا بر تعریف واژه‌نامه دانشگاهی وبسترکارآفرین کسی است که متعهد می‌شود مخاطره‌های یک فعالیت را سازمان‌دهی اداره و تقبل کند.

یکی از دلایلی که رسیدن به یک تعریف واحد از کارآفرینی را دشوار می‌کند، وجود طیف گسترده‌ای از خصوصیات در کارآفرینان است زیرا که یک شغل نیست، یک سبک زندگی است، یک کسب و کار است یعنی باید دائماً رشد کند و قابل مقیاس‌پذیری باشد.

یک کارآفرین کسی است که یک مدل تجارت را توسعه می‌دهد، سرمایه فیزیکی و انسانی لازم برای شروع یک سرمایه‌گذاری جدید را فراهم می‌کند، آن را عملیاتی می‌کند و مسئول موفقیت یا شکست آن است.

و یا تعریف دیگری از آن: فردی ریسک‌پذیر است که با نوآوری از فرصت‌ها بهره بگیرد و با تلاش و کوشش بسیار مسیری جدید مخصوص خود را در دنیایی خلق می‌کند که به تغییر وضعیت موجود روی خوش نشان نمی‌دهند و خلق ارزش می‌کند.

بنابراین کارآفرین فردی است که تمایل و توان لازم را برای تبدیل یک ایده یا اختراع جدید به یک نوآوری موفق را دارد و باعث ایجاد صنایع یا خدمات جدید و یا ترکیبی از انواع موجود می‌شود.

بدین ترتیب شرایط لازم را برای رشد اقتصادی و بهبود جوامع انسانی را فراهم می‌آورد. درواقع جهان دائماً نیازمند کارآفرینان است، چراکه این افراد همواره در حال افزایش سطح کیفیت زندگی و گسترش رفاه بشر هستند.

جمعیت کارآفرینان در ایران

کمبود جمعیت کارآفرین در کشورهای کمتر توسعه‌یافته کاملاً واضح است به‌طوری‌که در حال حاضر در میان جمعیت جویای کار کشورمان ۹۹ درصد افراد کارجو و تنها یک درصد کارآفرین هستند.

پیشرفت تکنولوژی، خلق ثروت و ایجاد اشتغال مولد، سه دلیل مهم توجه به موضوع کارآفرینی در توسعه کشورهای توسعه‌یافته بوده است بنابراین لزوم بهره‌گیری از کارآفرینان و استفاده از ایده‌های نو، گام مهمی در جهت ایجاد اشتغال و راهگشایی برای پیشرفت اقتصادی کشورخواهد بود.

آقای دکتر محمدمهدی ربانی از کارآفرینان بزرگ کشورمان می‌گوید استارتاپ‌های (کارآفرینی نوپا) موجود در کشورهای توسعه‌یافته قابلیت اجرا در ایران را دارند می‌توان آن‌ها را الگوسازی کرد و سپس با توجه به فرهنگ و قوانین حقوقی کشور بومی‌سازی شود. موارد فراوانی وجود دارد که نشان‌دهنده عملی بودن و اثبات این گفته است مانند:

1- فروشگاه‌های اینترنتی: مکانی که فروشنده را به خریدار وصل می‌کند، مارکت پلیس می‌گویند از معروف‌ترین آن دیجی کالاست که نام آن را همگی شنیده‌ایم; بزرگ‌ترین استارتاپ ایرانی که در بین صد استارتاپ برتر دنیا هم دیده می‌شود.

2- استارتاپ کافه بازار: وقتی دسترسی مردم ایران به برنامه‌های گوگل پلی به خاطر تحریم قطع شد، ایجاد این برنامه تا حد زیادی محدودیت کاربران را رفع کرد.

3- آپارات نسخهٔ بومی‌سازی شدهٔ یوتیوب در ایران است. ازآنجایی‌که یوتیوب در ایران فیلتر است شما از طریق آپارات می‌توانید به انواع محتواهای ویدیویی دسترسی داشته باشید.

4- اوبر پرارزش‌ترین استارتاپ در آمریکا و اسنپ نمونه بومی آن است که به‌عنوان اولین استارتاپ موفق ایرانی درزمینهٔ حمل‌ونقل شناخته می‌شود; اسنپ درزمینهٔ کارآفرینی هم بسیار موفق عمل کرده است.

5- علی‌بابا که درواقع یک مجموعه چینی است که خدمات تجاری متنوعی را از طریق بستر اینترنت ارائه می‌دهد و با همین نام در کشورمان بومی‌سازی شده است. علی‌بابا باسابقه‌ترین و معتبرترین استارتاپ در صنعت گردشگری و سفر است.

نام‌های آشنایی چون دیوار، هومسا، باسلام، کشمون، ازکی، بیمه دات کام، دکتر سلام، شیپور، بامیلو، دیوار، نت برگ، سینما تیکت و مثال‌های فراوان دیگری که نشان می‌دهد همه‌روزه بسیاری از کسب‌وکارهای مشابه خارجی در ایران در حال شکل‌گیری هستند.

قابل‌ذکر است که سازمان ملی کارآفرینی در ایران در سال 1396 تشکیل‌شده و هم‌اکنون با 12 کانون استانی در سطح کشور در حال فعالیت است.

مشخصات و ویژگی‌های زندگی کارآفرینی

در کارآفرینی راه میانبری وجود ندارد شعارهایی نظیر فرمول تضمینی موفقیت، پول‌دار شدن در کمترین زمان ممکن، تسلط به زبان انگلیسی در خواب از یک‌سو و بروز شومن‌های موفقیت مجازی از سوی دیگر، افیون نسل جدید است برای کسانی که به دنبال میانبر هستند.

کارآفرینی چیزی است که شمارا تعریف می‌کند و شما هم با آن تعریف می‌شوید مرخصی گرفتن یا حتی ساعت شش عصر به خانه رفتن را فراموش کنید. پایان ماه و حقوق ثابتی هم در کار نخواهد بود.

کارآفرینان بیشتر و سخت‌تر کار می‌کنند، درآمد بیشتری دارند و به کار خود عشق می‌ورزند. در کارآفرینی همه‌چیز روشن نیست، همان کوه موفقیت است که ما فقط قله پیروزی و شادی‌اش را می‌بینیم درحالی‌که از میان کسانی که پا در این عرصه می‌گذارند تنها 10 الی 15 درصد به موفقیت دست خواهند یافت.

معایب کارآفرینی

دراین‌بین ممکن است کل سرمایه‌تان را از دست دهید، درحالی‌که باید سخت‌تر کارکنید درآمد مشخصی ندارید، چون مسئولیت بیشتری را به دوش می‌کشید مسلماً استرس بیشتری تحمل خواهید کرد، سال‌ها باید تلاش کنید و در این مدت به یک زندگی روتین و آسوده فکر نکنید.

مزایای کارآفرینی یک کارآفرین می‌تواند خود را از دیگران متمایز کند، استعدادهای خویش را شکوفا کند و از کاری که می‌کند لذت برد کارآفرین کسب‌وکاری را خلق می‌کند و خلق اثر ارزشمند رضایت‌بخش‌ترین دستاورد ممکن است، بهترین حسی است که تجربه خواهید کرد.

قرار گرفتن در کنار انسان‌هایی که در سطح مدار بالاتری قرار دارند و به شما انرژی فوق‌العاده می‌دهند از مزایایی است که نمی‌توان نادیده گرفت. همچنین یکی از اصلی‌ترین مزایای کارآفرینی آزادی مالی زمانی و مکانی است.

مشخصات یک کارآفرین موفق

می‌توان کارمند بود اما موفق نبود ولی اگر در کنار کلمه کارآفرین کلمه موفق نباشد قطعاً کارآفرینی هم نخواهد بود برای پیمودن این جاده‌های کم مسافر به توانایی‌هایی فوق‌العاده نیاز دارید که شرح همهٔ آن‌ها در این مقاله نمی‌گنجد و فقط به تعدادی از آن‌ها اشاره می‌شود:

1- داشتن اشتیاق و روحیه پیگیری ممکن است در طول مسیر با موانع مختلفی برخورد کرده و حتی بارها شکست بخورید.

2- قدرت مذاکره را می‌توان از مهم‌ترین‌ها نام برد چه در مورد جذب سرمایه یا جذب مشتری.

3- ریسک‌پذیری و توانایی حل مسئله: با استفاده از ایده خلاقانه و بهره‌گیری از نگرش مثبت.

4- درک صحیح بازار مخاطب هدف، می‌دانیم که مهم‌ترین دارایی یک کسب و کار مشتریان هستند.

5- داشتن توانایی رهبری کردن و شبکه‌سازی هم در مورد کارمندان خود و هم برون‌سپاری.

6- مدیریت مالی و زمانی باید بدانیم انجام کدام کارها و صرف کدام هزینه‌ها در اولویت قرار دارند.

7- همیشه شما را به‌عنوان یک متخصص بشناسند برای این کار باید با فناوری روز دنیا آشنا شوید و مرتباً در حال یادگیری باشید.

8- کارتان را جدی بگیری و برنامه‌ریزی و اهداف بلندمدت داشته باشید.

9- داشتن مزیت رقابتی: این رمز شما برای دیده شدن در یک بازار بزرگ است.

کارمند بهتر است یا کارآفرین؟

بحث بر سر بهتر و بدتر بودن نیست، کارمندی و کارآفرینی، هرکدام مزایایی و معایبی دارند، هرکدام مناسب افراد خاص با روحیات خاصی است، یک جامعه اقتصادی به هر دو موردنیاز دارد.

ویژگی‌های مختلفی برای کارمند خوب بودن و کارآفرینی لازم است که بخش زیادی از آن‌ها در تعارض هستند، البته که هیچ‌کسی ذاتاً یک کارمند یا کارآفرین به دنیا نیامده و هردو یادگرفتنی و اکتسابی هستند.

این دو دسته معمولاً باهم متفاوت‌اند ولی این دلیلی برتری یکی بر دیگری نیست آنچه مهم است آگاهی داشتن برای انتخاب‌ها و تصمیمات درست است.

درحالی‌که بسیاری از اشخاص، امنیت کار کردن برای دیگران را ترجیح می‌دهند، عده‌ای خطر راه‌اندازی کسب و کار را به جان می‌خرند و برای ساختن آینده‌ای درخشان لحظه‌شماری می‌کنند.

آن‌ها مانند هدایت‌کننده هستند که به جلو حرکت می‌کنند و افراد تیم را تشویق به همراهی می‌کنند برای ایجاد هر شرکت صدها و حتی هزاران نفر شکست خورده‌اند اما برای کارآفرین واقعی پیروزی هدفی دست‌یافتنی به شمار می‌آید.

کسب و کارها برای موفقیت هم به کارآفرین و هم به کارمندان خوب نیاز دارد و این دو در کنار هم باعث رشد یک کسب و کار می‌شوند درواقع کارمندان در هر سازمانی به‌نوعی کارآفرین درون‌سازمانی محسوب می‌شوند و می‌توانند با عملکردشان به رشد سازمانی کمک کنند.

افرادی که کار در یک چارچوب را دوست دارند و می‌خواهند ریسک نکنند، می‌توانند به مهرهایی بسیار ارزشمند تبدیل شوند.

اکثر کارآفرینان بزرگ روزی کارمند بوده‌اند در راه کارآفرین شدن، آموخته‌های و تجارب کارمندی می‌تواند مفید باشد. کسی که کارآفرین شد، در زمانی که کارمند است نباید خویش را کارمند بداند، بلکه باید خود را به چشم دانشجو ببیند

در زندگی‌نامه آقای فتاحی رئیس کارخانه‌های تولیدی امرسان می‌خوانیم که او چگونه از یک کارگر ساده به مدیریت یکی از بزرگ‌ترین کارخانه‌های لوازم‌خانگی کشور رسید.

کارآفرین یا کارمند هرکدام اگر به‌درستی مسیر خود را انتخاب کرده باشند می‌توانند شاهد دستاوردهای مدنظرشان باشند. کارآفرینی و کارمندی در دو مسیر مجزا و متفاوت است که ازنظر شیوه تفکر، شیوه عملکرد، شیوه زندگی، علائق و اهداف به‌خصوص اهداف شغلی باهم تفاوت دارند.

پس نمی‌توان برای همهٔ افراد یک نسخه واحد پیچید بلکه افراد با توجه به الگوی شخصیتی و رفتاری و هدف‌های خود باید بین این دو مسیر انتخاب کنند.

مهاجرت از کارمندی به کارآفرینی

به مثال‌های زیر توجه کنید

مشکل مالی در زندگی (که به شرایط نامطلوب شغلی نسبت داده شود)

و یا مخالفت شرکت با طرح مفیدی که ارائه‌شده برخورد نامناسب مدیر ارشد

فشار کاری زیاد و این حس که اگر قرار است به این حد فشار تحمل شود، چرا به دنبال کسب منافع خود در قالب کارآفرینی نباشد؟

اگر شخص در چنین شرایطی و بدون آگاهی و تحت تأثیر جو به سمت کارآفرینی سوق پیدا کند مسلماً نتیجهٔ خوبی نخواهد گرفت.

مهاجرت از کارمندی به کارآفرینی چالش‌های زیادی دارد باید با چشمانی باز، رعایت اصول و با پشتوانه این مسیر را انتخاب کرد کارآفرینی یک تصمیم لحظه‌ای و احساسی نیست و طی یک روند شکل می‌گیرد روندی اصولی که انجام درست گام‌های آن ممکن است چندین ماه طول بکشد، نیاز به کسب علم و دانش است و بعضاً انجام هزینه‌ها و سرمایه‌هایی که باید در این راه صرف شوند. تصویر زیر در تصمیم‌گیری بهتر به شما کمک خواهد کرد....

نتیجه‌گیری:

بهترین خودت باش

وقت آن است که تصمیم بگیرید اگر مقصدتان مشخص نباشد انتخابی هم در کار نیست پس باید بدانید بهر چه آمده‌اید و به کجا می‌خواهید برسید تا بتوانید از بین این دوراهی انتخاب کنید.

می‌توان هم‌زمان کارمند باشید و مارک خود را داشته باشید برای دیگری کار کنید و همچنان مثل خودتان باشید و شاید هیچ‌کس شبیه شما نباشد، هر بودنی مهم است و قوی بودن مهم‌تر; هرچه هستید باشید از آن بودن‌هایی که نبودنش را هیچ بودن دیگری پر نمی‌کند .... برند باشید.

اما خروج از دایره امن کارمندی و به چالش کشیدن خود در دنیای کارآفرینی تصمیم بزرگی است. مدیرعامل شرکت گلدکو آقای تروورگرزت می‌گوید: کارآفرینی به‌هیچ‌عنوان کار آسانی نیست و هر فردی از عهده انجام آن برنمی‌آید.

اما اگر برای دستیابی به اهداف و موفقیت دارای دید لازم و مهم‌تر از همه نظم، انضباط و سخت‌کوشی باشید درواقع هیچ محدودیتی برای رشد شما وجود ندارد.

در کتاب ذهن ثروتمند نوشته تی هارواکر آمده است: موفقیت و بازی کردن فقط برای برنده شدن بود این همان فرق اساسی با تلاش‌های قبلی‌ام بود که در آن‌ها چون همیشه کوتاه‌مدت فکر می‌کردم در برخورد با فرصت‌های خوب یا وقتی همه‌چیز سخت می‌شد وسوسه می‌شدم که کسب‌وکارم را رها کنم.

درگذشته باورم شده بود آنچه از ذهنم می‌گذرد حقیقت محض است از راه‌های زیادی یاد گرفتم که ذهنم بزرگ‌ترین مانع سر راه کسب موفقیت است.

ما همیشه از تغییرات می‌ترسیم چون فکر می‌کنیم تغییرات اوضاع را تا سرحد مرگ بدتر می‌کند و اوضاع‌واحوال ما وحشتناک‌تر خواهد شد درحالی‌که این‌طور نیست تغییر فرصت‌ها را به وجود می‌آورند و اگر تغییری نباشد فرصتی ایجاد نمی‌شود. باید شجاع باشید و فرصت‌ها را دریابید.

نویسنده: سرکار خانم نجمه تقی نژاد از دانش پذیران دوره کوچینگ راه‌اندازی کسب‌وکار اینترنتی