شاید شما هم درباره بیزینس کوچینگ یا لایف کوچینگ یا چیزهایی شبیه آن شنیده باشید. درهرصورت این سؤال خوبی است که: کوچینگ چیست؟ و کوچینگ یعنی چی؟
مربیگری یا کوچینگ (Coahing)، فرایندی است که مراجع را قادر می‌سازد تا توانایی‌های خود را شناخته و در موقع مناسب از آن استفاده کند.
در این مقاله، ساده و کوتاه درباره انواع کوچینگ، آموزش کوچینگ و هزینه کوچینگ و خلاصه همه چیز درباره کوچینگ را به‌اختصار توضیح داده‌ام و سپس به توضیح تأثیر کوچینگ برای کوچینگ می‌پردازم.
مشاوره، تسهیلگری، مربیگری و منتورینگ شباهت‌های زیادی دارند. چون در اغلب مواقع این خدمات در قبال پرداخت هزینه (در صورت دریافت خدمات حرفه‌ای) انجام می‌شوند.
شاید به همین دلیل گاهی افراد این‌ها را با یک مفهوم مشترک تعریف می‌کنند. از طرفی ارزش واقعی کوچینگ هنوز در بسیاری از کشورها شناخته نشده است.
ولی در مقایسه با سایر حوزه‌ها نظیر مشاوره‌های تخصصی، باید اشاره کرد که دستمزد یک جلسه کوچینگ از یک جلسه مشاوره معمولی بیشتر است.
اگرچه هزینه کوچینگ در بیزینس کوچینگ با لایف کوچینگ تفاوت‌هایی دارد ولی در اغلب موارد، تعرفه کوچینگ وابسته به تجربه کوچ است.
کوچینگ چیست؟
شاید هنوز زود باشد که قبل از تعریف کوچینگ و بیان تفاوت‌های آن با تسهیلگری، آموزش، مشاوره و منتورینگ از مزایای آن صحبت کنیم.
ولی اجازه دهید مروری بر این فهرست داشته باشیم تا شما هم بتوانید تصمیم بگیرید که اصلاً مایل به ادامه مطالعه این متن هستید یا خیر؟
مزایای کوچینگ
کشف نیازها، انگیزه‌ها، خواسته‌ها و مهارت‌ها برای کمک به ایجاد یک تغییر پایدار.
طرح پرسش‌های مؤثر برای کشف ظرفیت‌های شخصی و شناسایی راه‌حل‌ها و اقدامات مورد انتظار برای دستیابی به یک رویکرد عملیاتی.
هم‌فکری با مراجع در تنظیم اهداف و ارزیابی پیشرفت این اهداف.
مشاهده، شنیدن (گوش دادن فعال) و همراهی با مراجع برای استخراج لایه‌های درونی و آرزوها یا اهداف فراموش شده.
خلاقیت در استفاده از ابزارهای ارتباط دوطرفه و تکنیک‌های تسهیلگری که موجب بهبود در شرایط کاری و زندگی مراجع شود.
همراهی با مراجع برای رشد شخصی و ایجاد رشد و بهبود در رویکرد و رفتار.
اهمیت به حفظ اسرار شخصی و کاری مراجع.
خودداری از قضاوت و احترام به نظرات، سبک زندگی و آرمان‌های مراجع.
تسهیلگری برای توسعه شایستگی‌های فردی که برای مراجع ارزش‌افزوده ایجاد می‌کنند.
ارزیابی نتایج فرایند، برای اطمینان از موفقیت‌آمیز بودن فرایند دستیابی به اهداف مراجع.
تشویق به بهبود مستمر صلاحیت‌ها و هم‌افزایی برای رسیدن به اهداف مراجع.
تسهیلگری در استفاده از مهارت و تجربه افراد واجد صلاحیت در زمینه‌های مورد درخواست مراجع.
حصول اطمینان از اینکه مراجع سطح مناسب خدمات در برابر هزینه کوچینگ را دریافت می‌کند.
اطمینان از تدوین نقشه راه مناسب برای مراجع.
در فهرست بالا فقط به برخی از مزایای کوچینگ اشاره شد. موضوع مهم در انواع کوچینگ این است که این خدمات وسیله‌ای برای تحلیل، بازتاب و اقدام است.
بنابراین درنهایت خود مراجع است که قادر به تغییر و بهبود شرایط زندگی یا کار خود خواهد بود.
فرایند کوچینگ چیست؟
در اینجا قصد تعریف کلاسیک از کوچینگ ندارم ولی در یک جمله می‌توانم بگویم که: کوچینگ (Coaching) یک فرایند است که مراجع را قادر می‌سازد پایبندی به اهداف خود را تقویت کند.
درنتیجه این فرایند، مراجع موفق به بهبود شرایط خود می‌شود. به همین دلیل است که یک کوچ (مربی) برای موفقیت در کار خود باید واجد تجربه و صلاحیت‌های مختلف باشد ولی نیاز زیادی به دانش تخصصی فرد مراجع ندارد.
بلکه باید با درک فرایندها، سبک و تکنیک‌های مناسب برای رشد و توسعه و تغییر را در اختیار مراجع قرار دهد.
دیوید کلاترباک نویسنده کتاب مربیان و مدیران (۱۹۹۹) معتقد است: یک مربی (کوچ) بهتراست خارج از حوزه تخصصی مراجع خود باشد.
تا در مسیر کمک و راهنمایی خود، دچار پدیده انتقال دانش، نحوه انجام یک کار و یا شیوه تفکر خاص نشود.
این ایراد به‌ویژه در نگاه سنتی به مربیان نیز وجود دارد. برخی انتظار دارند کوچ باید خبره رشته خودشان باشد.
یک کوچ (مربی) برای موفقیت در کار خود باید واجد تجربه و صلاحیت‌های مختلف باشد ولی نیاز زیادی به دانش تخصصی فرد مراجع ندارد.
به همین دلیل است که در رشته‌های ورزشی زیاد دیده می‌شوند افراد موفق و حتی قهرمانانی که با داشتن تخصص حرفه‌ای در یک رشته ورزشی وارد حرفه مربیگری می‌شوند. ولی پس از مدتی نتایج مطلوبی به دست نمی‌آورند.
یک مراجع باید دقت کند که انتخاب کوچ باید برای هدایت او باشد. تا در مسیر تغییر و توسعه توسط یک فرد باتجربه بتواند دریچه‌های دانش، تجربه و فرصت‌های جدید را برای خود باز کند.
آموزش کوچینگ
برنامه‌های آموزش کوچینگ یک روش جامع و استاندارد برای دریافت گواهینامه بین‌المللی کوچینگ است.
افرادی که می‌خواهند کوچ‌های شغلی یا اجرایی و همچنین کوچ‌های زندگی یا شخصی شوند، آموزش کوچینگ یک باید است.
در اغلب برنامه‌های آموزش کوچینگ، علاوه بر مشارکت در کلاس، فراگیران باید به‌صورت خودآموزی (Self Study) هم مطالعه داشته باشند.
گاهی این ساعات مطالعه و سایر وظایفی را توسط مدرسین تعیین می‌شود جزو ساعات آموزشی محسوب می‌کنند.
شرکت‌کنندگان همچنین کوچینگ هم‌سطح، تمرین گروهی و حتی کوچینگ مشتری واقعی را تجربه خواهند کرد.
بنابراین شما می‌توانید از ابتدای دوره آموزش کوچینگ، یک پل به سمت بازار کوچینگ خود نیز بزنید.
معمولاً فراگیران برای دریافت گواهینامه پایان دوره، ملزم به حضور در ۷۰ تا ۸۰ درصد کلاس‌ها به‌صورت زنده (حضوری یا مجازی) هستند.
البته انجام تکالیف و تمرین‌های موردنیاز هم ضروری است.
پرداخت کامل هزینه هم که یک قاعده جهانی دارد و کمتر استثنایی در آن در نظر گرفته می‌شود.
در ادامه به انواع کوچینگ (Coaching) اشاره می‌کنیم. البته این تقسیم‌بندی سلیقه‌ای است و شما در منابع دیگر ممکن است تقسیمات دیگری را ببینید.
کوچینگ شغلی
کوچینگ شغلی (Career Coaching) در فرایند کاریابی، تغییر شغل و فرایندهای استخدام کاربرد دارد. مربیگری شغلی در دهه اخیر رشد چشمگیری داشته است.
هدف مربیگری شغلی توانمندسازی متخصصان با کمک به آن‌ها در تصمیم‌گیری آگاهانه در مورد مسیر شغلی خود است.
این یک رویکرد مبتنی بر راه‌حل برای تصمیمات شغلی است. مربیان شغلی بر نتایج، اقدامات و پاسخگویی متمرکز هستند.
یک آگهی استخدام معمولاً به چند قسمت تقسیم می‌شود که نام این بخش‌ها ممکن است متفاوت باشد.
ولی اطلاعاتی درباره شرکت، جزئیات مدارک مورد انتظار و شرح وظایف شغل را در آن می‌بینید.
شرح شغل در آگهی استخدام یک امکان فوق‌العاده برای شناخت فرهنگ سازمان استخدام کننده است.
در تمام مؤسسات خصوصاً نهادهای بین‌المللی، یک آگهی استخدام بهترین شروع برای نگارش رزومه حرفه‌ای و نامه درخواست متقاعدکننده است.
اگر توانستید این کار را درست انجام دهید، شانس شما برای دعوت به مصاحبه زیاد است. پس، خود را برای مصاحبه شغلی آماده کنید!
بیزینس کوچینگ
یکی از انواع مربیگری، بیزینس کوچینگ یا کوچینگ کسب‌وکار (Business Coaching) است.
تغییرات اوضاع اقتصادی ناشی از شرایط خاص ملی و بین‌المللی نیاز به تغییر نقش یا شکل حرفه‌ای را ایجاب می‌کند.
در این شرایط کوچینگ یک نقش کاتالیزوری دارد. مدیران شرکت‌های کوچک و بزرگ با ابتکارات تغییر سازمانی برای پذیرش و سازگاری عمل می‌کنند.
به‌نحوی‌که با اهداف و ارزش‌های شخصی ارتباط برقرار کنند.
در مربیگری تمرکز بر فرد است تا بتواند روحیه، انگیزه و بهره‌وری شخصی را افزایش دهد. اگر نقش مدیریت یا رهبری بر عهده دارد بتواند تغییرات کارکنان را نیز مدیریت کند.
افزایش احساس ارزشمندی و ایجاد تغییرات کوچک و بزرگ می‌تواند اهداف سازمانی را محقق کند.
در این شرایط آرمان‌ها و نیازهای فردی در نظر می‌شوند. ولی رابطه دوطرفه با سازمان و شرکت و موسسه تحت مدیریت او است که مزایای متقابل را ایجاد می‌کند.
روند رو به رشد افراد برای مسئولیت بیشتر درزمینهٔ توسعه شخصی و حرفه‌ای را رقم می‌زند.
امروزه کسانی که در سازمان‌های بزرگ استخدام می‌شوند، دیگر متکی به کارفرمایان نیستند. آن‌ها نیاز نیست به تمام یا نیازهای شغلی خود آشنا شوند.
بلکه آن‌ها را به‌طور فردی در کنار یک کوچ قرار می‌دهند. فرصت‌های بالقوه آن‌ها که هم‌راستا با اهداف و منافع کارفرما باشد بروز و موجب رونق کسب‌وکار می‌شود.
کوچینگ مدیران
مربیگری مدیران اجرایی (Executive Coaching) با کوچینگ سازمانی (Leadership Coaching) شباهت‌های زیادی دارد.
به همین دلیل بسیاری از کوچ‌های حرفه‌ای هر دو خدمات را ذیل یک عنوان ارائه می‌دهند.
البته تعدادی کوچ حرفه‌ای نیز هستند که خود را مربیان اجرایی می‌نامند. این افراد به حوزه کسب‌وکار ورود نمی‌کنند.
اصولاً یک کوچ حرفه‌ای باید شاخه تخصصی خود را در فرایند کوچینگ تفکیک کند.
کوچینگ عملکرد
بسیاری از مراجعین به دنبال مربیگری یا راهنمایی برای بهبود عملکرد به‌جای اصلاح یک مسئله خاص هستند.
تجربه نشان داده که مداخله کوچینگ عملکرد (Performance Coaching) در این مورد بسیار موفق بوده است.
شرکت‌ها هزینه خدمات توسعه را در قالب کوچینگ پرداخت می‌کنند. در مقابل با بهبود عملکرد با یک سود قابل‌توجه مواجه می‌شوند.
مربیگری عملکرد، بخش زیادی از مبانی نظری و مدل‌های خود را از مدیریت کسب‌وکار و اصول مدیریت اجرایی (MBA/DBA) عاریت گرفته است.
کوچینگ مهارت
برخی معتقدند که این نوع کوچینگ مهارت (Skills Coaching) همان منتورینگ است.
اگر این تعریف را قبول کنبم، باید گفت منتورینگ یا مربیگری مهارت در واقع یک نوع انتقال تجربه است.
در یک رویکرد جامع برای توسعه فردی، یک مراجع نیاز دارد تا در نقش خود تمرکز کند.
در منتورینگ، تمرکز بر تقویت مهارت‌های اصلی مراجع است.
مربیان مهارت تنها گروهی از کوچ‌ها هستند که باید در انجام مهارت‌هایی که انتقال می‌دهند، متخصص و باتجربه باشند.
از طرفی، چون تنوع شغلی در حال افزایش است، برنامه‌های آموزش سنتی کافی نیستند.
این برنامه‌ها اغلب بیش‌ازحد غیر انعطاف‌پذیر و به عبارتی عمومی است.
لذا در منتورینگ یا مربیگری مهارت، یک رویکرد انعطاف‌پذیر و سازگارانه در زمان مناسب برای توسعه فردی وجود دارد.
منتورینگ باید در محیط واقعی صورت پذیرد و نباید به شبیه‌سازی اکتفا کرد.
منتورینگ چیست؟
منتورینگ (Mentoring) بر اساس دانش، تجربه، توانایی کوچ یا منتور، معمولاً به‌صورت گروهی طراحی می‌شود.
این گروه اغلب شامل افرادی هستند که قادر به انجام وظایف مشخص در یک رشته خاص کاری یا ورزشی باشند.
هرگونه مداخله آموزشی پیشرفته شخصی یا حرفه‌ای بر اساس ارزیابی نیاز انجام می‌شود.
این ارزیابی در رابطه با نقش شغلی ارائه شده در روش ساختاری، اما بسیار انعطاف‌پذیر خواهد بود.
در منتورینگ، یادگیری قابل‌اندازه‌گیری است و نتایج عملکرد اندازه‌گیری می‌شود.
این شکل از تجربه‌آموزی، به‌طور خاص بر مهارت تمرکز دارد. مهارت‌های موردنیاز برای انجام کار یا شغلی خاص باید توسط مراجع یا کارفرمای او تعیین شود.
حتی اگر این مهارت، آرامش در سخن گفتن و بهبود توانایی در سخنرانی باشد.
بیشتر بخوانید: تفاوت بیزینس کوچینگ و منتورینگلایف کوچینگ
مربیگری شخصی (Personal Coaching) که گاهی کوچینگ زندگی (Life Coaching) خوانده می‌شود، در طول یک دهه گذشته مورد استقبال قرار گرفته است.
لایف کوچینگ به‌طور قابل‌توجهی در اروپا، کانادا، آسیای جنوب شرقی و استرالیا رشد داشته است.
مربیان فردی، به‌صورت چهره به چهره عمل می‌کنند. اما ارتباط ایمیل و تلفن و اسکایپ نیز بسیار معمول است.
این مربیان در نقش‌های حمایت‌کننده برای کسانی که مایل به ایجاد تغییر در زندگی خود هستند، عمل می‌کنند.
لایف کوچینگ برای مراجع یک محیط حمایتی و انگیزشی ایجاد می‌کند. لایف کوچینگ کمک می‌کند تا مراجع آنچه در زندگی می‌خواهد را کشف کند.
لایف کوچینگ به چگونگی دستیابی به آرزوهای مراجع و دستیابی به اهداف فردی و شخصی می‌پردازد.
در این نوع مربیگری مراجع یک گزارش کامل شفاف و صادقانه از تجربیات خود به کوچ می‌دهد.
او اجازه می‌دهد کوچ به فضای شخصی و خانوادگی و گاهی اسرار کاری نیز ورود کند.
در لایف کوچینگ، کوچ و مراجع با هم رشد و توسعه می‌یابند. نقش کلیدی مربی در این نوع کوچینگ کمک به خودشناسی مراجع است.
لایف کوچینگ به حفظ انگیزه و افزایش تعهد برای رسیدن به اهداف واقع‌بینانه نیز کمک می‌کند.
در بسیاری از موارد، مربیگری شخصی بر اساس تمرکز نوع رویکرد از سایر انواع کوچینگ متفاوت به نظر می‌رسد.
درحالی‌که در تمام نمونه‌های گفته‌شده، توجه به ظرفیت‌ها، محدودیت‌های فردی و چالش‌های شخصی بسیار مهم است.
یکی از سؤالات رایج این است که معیار هزینه کوچینگ چیست؟ به عبارتی «تعرفه» چگونه است؟ البته اینکه تعرفه منصفانه کوچینگ چیست فقط برای مراجعین مطرح نیست.
بسیاری از کوچ‌ها نیز باید بتوانند به این سؤال پاسخ روشنی ارائه دهند که: درآمد مطلوب و منصفانه در کوچینگ چقدر است؟
ارزش واقعی کوچینگ هنوز در بسیاری از کشورها شناخته نشده است.
ولی در مقایسه با سایر حوزه‌ها نظیر مشاوره‌های تخصصی، باید اشاره کرد که دستمزد یک جلسه کوچینگ از یک جلسه مشاوره معمولی بیشتر است.
اگرچه هزینه کوچینگ در بیزینس کوچینگ با لایف کوچینگ تفاوت‌هایی دارد ولی در اغلب موارد، تعرفه کوچینگ وابسته به تجربه کوچ است.
مرجع بین‌المللی استانداردهای کوچینگ فدراسیون جهانی کوچینگ (International Coaching Federation) است.
ولی تعرفه دستمزد کوچینگ بسیار متنوع است. هزینه یک جلسه کوچینگ به مهارت، گواهی‌های حرفه‌ای، شبکه کاری و تجربه کوچ مرتبط است.
تعیین تعرفه کوچینگ همچنین می‌تواند به ویژگی‌های مراجعه کننده نیز مرتبط باشد. این که:
در چه کشور، شهر و منطقه‌ای زندگی می‌کنید؟
قبلاً تجربه کوچینگ داشتید یا خیر؟
تاکنون از مشاوره‌های تخصصی استفاده کرده‌اید یا خیر؟
برخی از افراد برای ترجمه متن و مقالات کوچینگ با چالش انتخاب واژه معادل فارسی مواجه می‌شوند. اینجا برخی از واژه‌های پرکاربرد در کوچینگ را مشاهده می‌فرمایید:
تا اینجا به توضیح کوچینگ و اجزای آن پرداختیم. در این قسمت از مقاله به توضیح تأثیر کوچینگ بر روی کوچینگ می‌پردازیم.
کوچینگ عبارت است از سؤال قدرتمند، گوش شنوا و بازخورد. یک کوچ می‌تواند با استفاده از تجربه خود به کوچ دیگر کمک کند تا اشکالاتی که در پروسه کوچینگ فرد دیگری وجود دارد به‌صورت بسیار ساده برطرف گردد و به همین دلیل است که در پروسه‌های آموزش کوچینگ همواره یک کوچ در کنار کوچ‌های تازه‌کار و کوچ‌های سطح یک قرار می‌گیرد تا وی را به کوچینگ خالص نزدیک سازد.
به‌عنوان‌مثال یک کوچ می‌تواند اشکال کوچ دیگری را درزمینهٔ سؤالات جهت‌دار به‌آسانی تشخیص داده و به وی کمک کند که از این موضوع فاصله گرفته و شخص را توانمند ببیند و از تکرار این موضوع و حرکت به سمت قضاوت جلوگیری کند.
به همین ترتیب در مورد بستن قرارداد یک کوچ می‌تواند به یک کوچ دیگر کمک کند و از طریق به اشتراک گذاشتن تجربیات خودش درزمینهٔ مبلغ و شرایط بستن قرارداد کمک کند تا کوچ تازه‌کار بتواند مبالغ بالاتری را با درصد موفقیت بالاتر تجربه کند و از تجربه بسیاری از خطاها جلوگیری کند.
همچنین یک کوچ با پرسیدن سؤالات قدرتمند از کوچ دیگر می‌تواند به توسعه دید کوچ تازه‌کار کمک کند و به اضافه شدن سؤالات قدرتمند جدید به دایره سؤالات کوچ تازه‌کار کمک کند به‌عنوان‌مثال از سؤالاتی همچون دیگه چی؟
خودت چی فکر می‌کنی؟ آگه جای من بودی چه سؤالی از خودت می‌پرسیدی؟
استفاده کند که وقتی سؤالات کوچ تازه‌کار به اتمام رسید از ورود وی به مشاوره جلوگیری کرده و بتواند با کمک کوچی به ادامه فرایند کوچینگ بپردازد.
به‌این‌ترتیب می‌توان گفت که تأثیر کوچینگ برای کوچینگ عبارت است از افزایش سرعت توسعه کوچ‌ها و درنتیجه توسعه سرعت رشد کوچینگ که در تاریخ ۴۰ ساله پیدایش کوچینگ همواره کوچینگ به این شیوه توسعه پیدا کرده و قدرتمند شده است.
نویسنده: سرکار خانم بهار عسگری از دانش پذیران دوره سوم تربیت کوچ حرفه‌ای کسب‌وکار ویدان
تمام حقوق مادی و معنوی برای ویدان محفوظ می‌باشد
