انتخاب رشته دانشگاه یکی از مهم‌ترین انتخاب‌های دوره اول جوانی است و اگر از روی علایق و استعداد نباشد، صدمات قابل‌توجهی به آینده دانش‌آموز وارد خواهد شد.
در این پژوهش سعی داریم نقش کوچینگ در این برهه حساس جوانی را بررسی کنیم.
تعریف کوچینگ
ابتدا بیاید واژه کوچ و کوچینگ را تعریف کنیم.
کوچینگ در اصل به معنای کمک کردن به دیگران در راستای بهبود عملکرد آنهاست.
کوچینگ شکوفایی توانایی‌ها و استعدادهای افراد در جهت رشد و تبدیل به بهترین خود شدن است
کوچینگ فرد را به خودآگاهی می‌رساند و قدرت تصمیم‌گیری وی را افزایش می‌دهد.
در حقیقت دیدگاه کوچینگ بر این اصل است که فرد خود توانایی حل مشکلات خود را دارد و باید آنها رو شکوفا کرد.
انتخاب رشته
انتخاب رشته در دو مقطع شروع دوران متوسطه و همچنین بعد از قبولی در آزمون کنکور که یکی از مهم‌ترین انتخاب‌های هر فردی در ابتدای جوانی است صورت می‌گیرد و معمولاً با نمراتی که دانش‌آموز کسب کرده و شناختی که از رشته‌ها و علایق خود دارد رشته‌ای را انتخاب کرده و مشغول تحصیل در آن می‌شود.
کوچینگ تحصیلی و انتخاب رشته چیست؟
یکی از انواع کوچینگ که شاید تعریف دقیقی از آن در دسترس نباشد کوچ تحصیلی است و سعی می‌کنیم قدری این موضوع را شفاف کنیم.
کوچ تحصیلی از زیرشاخه‌های لایف کوچینگ است که به‌صورت تخصصی‌تر بر کوچینگ نوجوانان تسلط دارد.
به دانش‌آموز کنکوری کمک می‌کند تا به خودآگاهی برسد و توانمندی‌ها و استعدادی‌های خود را بهتر بشناسد و بهترین انتخاب را برای آینده خود داشته باشد.
تفاوت مشاور تحصیلی و کوچ تحصیلی
مشاور تحصیلی با بررسی نمرات و ترازهای دانش‌آموز و با بررسی روحیات دانش‌آموز رشته‌های قابل انتخاب دانش‌آموز را به وی پیشنهاد می‌کند و همچنین مزایا و معایب رشته‌های تحصیلی و بازار کاری که ممکن است دانش‌آموز با انتخاب آن رشته داشته باشد را به وی معرفی می‌کند.
اما رویکرد کوچینگ کاملاً متفاوت است و اساساً کوچ هیچ رشته‌ای را به دانش‌آموز پیشنهاد نخواهد داد و هیچ باید و نبایدی در کار نخواهد بود.
کوچینگ فرایندی است که با سؤال پرسیدن‌های معنادار سعی دارد علایق و استعدادها و اهداف درونی و ارزش‌های وجودی دانش‌آموز را کشف کند تا به شناخت کامل از قابلیت‌های خود بهترین انتخاب را برای آینده خود داشته باشد.
چرا انتخاب رشته یک مسئله حیاتی برای آینده دانش‌آموز به‌حساب می‌رود؟
با توجه به مسئله کنکور و دانشگاه و اهمیت فراوان این موضوع در کشور ما، متأسفانه بسیاری از دانشجویان از انتخاب رشته خود ابراز نارضایتی می‌کنند، حتی فارغ‌التحصیلانی داریم که بعد از اتمام تحصیل نمی‌توانند در رشته خود مشغول به کار شوند چراکه علاقه کافی به آن ندارند و گاها مجدداً کنکور می‌دهند تا دوباره در رشته‌ای که احساس می‌کنند علاقه بیشتری به آن دارند شروع کنند.
متأسفانه دلایلی همچون ناآگاهی از خود و ارزش‌های وجودی خود، عدم دانش از توانمندی‌ها و استعدادهای فردی هر دانش‌آموز گاها منجر به انتخاب رشته‌های نادرست می‌شود.
انتخاب رشته‌های اجباری صرفاً از روی دانشگاه بهتر و یک رشته معروف‌تر نیز گاهی منجر به این ضرر می‌شود و در نتیجه دانش‌آموزی که اکنون دانشجو شده است کاملاً با محیط و رشته خود احساس غریبی می‌کند.
درصورتی‌که اگر این انتخاب از اول با توجه به قابلیت‌ها و اهداف و علایق درونی وی صورت می‌گرفت چه‌بسا بسیار موفق می‌شد و در رشته تحصیلی خود مشغول به کار می‌شد.
کوچ تحصیلی چطور می‌تواند فرایند انتخاب رشته را بهبود دهد؟
کوچینگ فرآیندی است که با سؤال پرسیدن‌های معنادار شخص را به توجه درونی خود معطوف می‌کند. تیموتی گالوی در کتاب بازی درونی تنیس مدعی است که موانع اصلی در مسیر موفقیت و شکوفایی، درونی‌اند نه بیرونی!
بر مبنای بینش گالوی، کوچ‌ها باید در گفت‌وگوهای ذهنی و درونی افراد مداخله و با منحرف کردن نجواهای درونی به آنها کمک کنند!
کوچ با گفتگوهایی که با کوچی و یا همان مراجع خود دارد اهداف شخصی و زندگی و تحصیلی دانش‌آموز را بررسی می‌کند، کوچ با سؤالات خود و آگاهی که به دانش‌آموز می‌دهد، گاها شاید منجر شود دانش‌آموز مجدداً کنکور دهد تا دقیقاً در رشته‌ای که علاقه و استعداد دارد درس بخواند تا چندین سال به خاطر یک انتخاب نادرست و اجباری بهترین روزهای جوانی‌اش را از دست دهد وقتی دانش‌آموز به خودآگاهی می‌رسد، استعداد و توانمندی‌های خود را بیشتر می‌شناسد و ارزش‌ها و اولویت‌های زندگی خود را بررسی می‌کند حتی بعد از قبولی در دانشگاه، با علاقه و هدفمندتر آموزش را دنبال می‌کند و سبب می‌شود پس از فارغ‌التحصیلی و یا حتی در زمان تحصیل به شغل موردعلاقه خود دست یابد.
آیا کوچینگ تحصیلی فقط به انتخاب رشته بهتر منجرمی شود؟
قطعاً ماجرا فقط به شناخت از خود و انتخاب درست ختم نمی‌شود، چراکه دانش‌آموز در جلسات کوچینگ کم‌کم به خودآگاهی می‌رسد و اهداف خود را شناسایی و قطعی‌تر می‌کند.
اما هنوز یک تردید شاید درون وی وجود داشته باشد، تردیدهایی از این قبیل که آیا من می‌توانم حتماً به هدف خود برسم؟
آیا می‌توانم در این رشته موفق شوم؟ و... حال مجدداً کار کوچ شروع می‌شود، چراکه در گفتگوها به شناخت‌هایی از دانش‌آموز رسیده و نقاط قوتش را به او یادآوری می‌کند و همچنین با تکنیک‌هایی سعی در افزایش اعتمادبه‌نفس وی می‌کند.
توانمندی‌هایش را برایش روشن‌تر می‌کند و از او اقداماتی برای تقویت آن می‌خواهد و همچنین باهم موانع سر راهش را شناسایی می‌کنند تا با کنار زدن تک تک موانع مسیر را برایش شفاف کند.
هر زمان که احساس کند روحیه دانش‌آموز تضعیف شده به وی انگیزه می‌دهد.
یک مربی کشتی را در نظر بگیرید که از درون گود به کشتی‌گیر نقاط قوتش را یادآوری می‌کند، چون بیرون از گود است تسلط بیشتری بر اوضاع دارد و دائماً با حرف‌ها و فریادهای خود در مواقع لازم به او انگیزه می‌دهد و تاکتیک‌ها و استراتژی‌های برخورد با حریف را به او نشان می‌دهد و در مواقع لازم روحیه او را تقویت می‌کند و به عبارتی او را به یک پایان بهتر و موفقیت سوق می‌دهد اما کسی که در حقیقت باید همه این‌ها را عملی و اجرا کند و در درون گود است کشتی‌گیر است.
مسئله کوچینگ نیز بی‌شباهت به این ماجرا نیست کوچ انگیزه‌های لازم و تقویت توانمندی‌ها و افزایش اعتمادبه‌نفس و روحیه دهی دانش‌آموز را فراهم می‌کند.
اما کسی که در اصل باید همه این‌ها را به کار بگیرد دانش‌آموز است. کوچ افق‌های دید وی را گسترش می‌دهد، چشم‌اندازهای بیشتری از مسیر و اهدافش به او نشان می‌دهد و مراجع خود را وادار می‌کند بزرگ‌تر فکر کند در حقیقت کوچ توانمندی‌های مراجع و اهدافش را شناسایی می‌کند او را به باور رسیدن می‌رساند و مسیر مه گرفته آینده را برایش روشن‌تر می‌کند تا بهتر ببیند و آسان‌تر و با آگاهی در این راه قدم بردارد.
نتیجه‌گیری
با توجه به اهمیت مسئله انتخاب رشته و حیاتی بودن انتخاب درست و تأثیر آن در آینده شغلی و زندگی هر شخص لزوم یک کوچ در کنار دانش‌آموزان مسئله‌ای مهم دانسته می‌شود، چراکه جامعه نیازمند نسل جدیدی است که به خودآگاهی رسیده‌اند و از توانمندی‌های خود آگاهند و در مسیرهای درستی شغلی قدم خواهند گذاشت و باعث رشد و پیشرفت هر چه بیشتر جامعه خود خواهند شد.
نویسنده: سرکار خانم فاطمه حسن‌زاده از دانش پذیران دوره سوم تربیت کوچ حرفه‌ای ویدان
تمام حقوق مادی و معنوی برای ویدان محفوظ می‌باشد
