آگاهی از این هشت سؤال به شما کمک می‌کند جلسات کوچینگ شما با سرعت بیشتری به نتیجه دلخواه برسد. مهم‌ترین مهارتی که شمارا در یک جلسه کوچینگ حرفه‌ای نشان می‌دهد این است که سؤال مناسب را در وقت مناسب بپرسید.
اکثر سؤالاتی که در این مقاله به آنها خواهیم پرداخت، به‌خودی‌خود سؤالات درستی هستند و حتی ممکن است در خارج از فضای کوچینگ هم سؤالات قدرتمندی باشد، اما در یک جلسه کوچینگ اگر به‌موقع پرسیده نشود آنها را به یک سؤال بی‌ارزش تبدیل می‌کند و کمترین نتیجه منفی آنها اتلاف وقت است.
این مقاله به شما کمک می‌کند با ماهیت و موقعیت کارکرد آنها آشنا شوید و با دقت بیشتری در جلسات کوچینگ از آنها استفاده کنید.
1. سؤالاتی که با "چرا " شروع می‌شود
سؤالاتی که با چرا شروع می‌شوند اگر در جای مناسب پرسیده نشود می‌تواند یکی از بدترین سؤالات باشد.
بنابراین در پرسیدن این سؤالات "چرایی" باید خیلی محتاطانه عمل کنید.
اما دلیل این احتیاط چیست؟
اول اینکه شروع سؤالات با "چرا " حالت اتهامی دارد و حسِ بازجویی را در مراجع ایجاد می‌کند.
این سؤال را بازجوها از متهمان می‌پرسند بنابراین اگر مراجع شما چنین احساسی از این سؤالات داشته باشد زیاد هم بی‌دلیل نیست.
دوم اینکه سؤالاتی که با "چرا " شروع می‌شوند مسئولیت گریز هستند. وقتی از کسی می‌پرسید چرا دیر آمدید؟
او می‌گوید چون ترافیک بود یا چون آدرس سرراست نبود یا.... معمولاً دلیلی خارج از حوزه مسئولیت خودش
را به آن مربوط می‌کند. درحالی‌که این پاسخ‌ها مشکل را حل نمی‌کنند. به‌جای این سؤال می‌توانید بپرسید چه‌کاری باید انجام می‌دادید تا سروقت می‌رسیدید؟
2. سؤالات جهت‌دار
این سؤالات شامل تمام سؤالاتی می‌شود که شما پاسخ آن را می‌دانید و سعی می‌کنید مراجع را به سمت آن پاسخ راهنمایی کنید.
این سؤالات تله افراد متخصص است و یک کوچ متخصص وقتی در حوزه تخصصی خود کوچ می‌کند ممکن است ناخواسته با این سؤالات جهت‌دار درگیر شود.
ناآگاهی از این سؤالات ممکن است جلسه کوچینگ را شبیه به یک مسابقه بیست‌سؤالی کند که کوچ می‌خواهد مراجع را با سؤالات خود به سمت جواب موردنظر راهنمایی کند.
اگر در حوزه تخصص خود کوچ می‌کنید بهتر است مواظب این تله باشید و از ابتدا در این مسیر ورود نداشته باشید.
البته گاهی نیاز است با اطلاع دادن به مراجع از حالت کوچ به مشاور و یا منتور تغییر موضع دهید و به‌گونه‌ای جواب را عنوان کنید.
یا جواب را به‌عنوان یک پیشنهاد مطرح کنید و انتخاب را به عهده مراجع بگذارید.
3. سؤالات بسته
سؤالات بسته جواب‌های کوتاه و یک‌کلمه‌ای دارند و حداقل اطلاعات را در اختیار شما قرار می‌دهد.
درحالی‌که در یک فرایند کوچینگ درست شما باید بتوانید با کمترین سؤالات بیشترین اطلاعات را برای مراجعتان و خودتان فراهم آورید.
مثلاً وقتی از مراجع خود می‌پرسید ساعت چند به کلاس رسیدی؟ او در جواب سؤال شما یک عدد می‌گوید و دوباره منتظر سؤال بعدی شما می‌شود.
سؤالاتی که پاسخ‌های آنها "بله" و "خیر" هستند نیز جزء سؤالات بسته محسوب می‌شوند.
اما نکته مهمی که باید در مورد این سؤالات بدانید این است که اگر همین سؤالات "بله " و "خیر" در جای خود پرسیده شوند می‌توانند سؤالات مفیدی باشند.
به‌عنوان‌مثال این سؤالات در بازخورد گرفتن از مراجع لازم است و حتی کمک می‌کند روند کوچینگ سریع‌تر پیش برود.
4. سؤالات طولانی
اگر تعداد کلمات یک جمله بیش از دوازده کلمه شود پردازش یک‌باره آن برای مغز دشوار می‌شود و ممکن است شنونده کمی گیج شود.
حتماً این مورد را در خواندن جملات طولانی یک کتاب تجربه کرده‌اید.
جمله‌ای را می‌خوانید وقتی به انتهای جمله می‌رسید اول جمله را یادتان رفته و باید دوباره به اول جمله برگردید!
دقت کنید سؤالات شما این وضعیت را برای مخاطبتان پیش نیاورد.
اگر مراجع از شما می‌خواهد سؤالتان را دوباره تکرار کنید احتمالاً سؤالی طولانی از او پرسیده‌اید و او گیج شده است.
بهترین حالت یک جمله از جهت تعداد کلمات بین 7 الی 10 کلمه است.
5. سؤالات مبــــهم
گاهی سؤالت مبهم مراجع را گیج می‌کند که مهم‌ترین این سؤالات، سؤالات منفی هستند. از طرف دیگر جواب سؤالات منفی هم مانند خود سؤال مبهم هستند.
مثلاً وقتی از کسی می‌پرسید: دیگر درس نمی‌خوانید؟ علاوه بر اینکه یک سؤال بسته مطرح کرده‌اید جواب هر چه باشد باز هم مبهم است یا وقتی می‌پرسید: راهی وجود ندارد که بشود سروقت برسید؟
باز هم جواب مبهم است به‌جای این سؤال می‌توانید بپرسید چه کارهایی انجام بدهید سر وقت می‌رسید؟
گاهی واژهایی که در سؤالاتتان مطرح می‌کنید واژهای تخصصی و خارج از حوزه معلومات مخاطب است که درنهایت باز هم سؤال شمارا مبهم و مراجع را گیج می‌کند.
دقت کنید مبنای سؤالات و مکالمات کوچینگ را بر سادگی بگذارید و حتماً سطح اطلاعات مخاطب را در نظر داشته باشید و تا حد امکان از کلمات تخصصی و خارج از عرف استفاده نکنید.
6. سؤالات دستورالعملی
فرایند پرسش و پاسخ در کوچینگ یک فرایند کاملاً واکنش محور است و قابلیت دستورالعمل شدن را ندارد.
در پرسیدن سؤالات کوچینک به دستورالعملی نیاز نیست. درست مانند دوچرخه‌سواری یا راه رفتن که آن را بدون دستورالعمل و فقط با تمرین یاد گرفتیم.
در کوچینگ بهترین سؤالات بعد از پاسخ سؤال قبلی و با توجه به اطلاعات دریافت شده از آن مطرح می‌شود و این کار ادامه پیدا می‌کند تا مراجع به آن چیزی که باید برسد دست یابد.
بنابراین حتی اگر شما مجموعه‌ای از سؤالات قدرتمند را جمع‌آوری کنید هیچ تضمینی وجود ندارد که با این سؤالات در یک جلسه کوچینگ به خواسته‌تان برساند.
چه‌بسا اتکا به این سؤالات تمرکز شمارا از گوش دادن مؤثر باز دارد. بنابراین سعی نکنید مانند خبرنگاران با سؤالات آماده وارد جلسه شوید.
مهم‌ترین ایراد سؤالات دستورالعملی این است که به گوش کردن فعال شما آسیب جدی می‌زند.
7. سؤالات لو رفته!
راب فیتز پاتریک در کتاب "تست مامان" می‌گوید: اگر مردم بدانند چه چیزی دوست دارید بشنوید، حتماً به شما دروغ می‌گویند".
هرچند موضوع کتاب فوق تحقیق درباره تولید محصول است و شاید این مورد در کوچینگ صد درصد مصداق نداشته باشد، اما طبیعت و ویژگی انسان را نشان می‌دهد و می‌تواند در ارتباطات کوچ و کوچی خصوصاً در ارتباطات بلندمدت این مشکل را ایجاد کند.
در این وضعیت مخاطب به خاطر اینکه با شخصیت شما آشنایی بیشتری پیدا کرده است گاهی به‌صورت ناخودآگاه ممکن است در جواب سؤالات به دنبال پاسخی باشد که شمارا راضی می‌کند نه آن چیزی که حقیقت دارد.
بابت فیتز پاتریک در جایی دیگر از همین کتاب می‌گوید: " این وظیفه دیگران نیست که حقیقت را به ما نشان دهند. پیدا کردن حقیقت وظیفه ماست. و ما خودمان باید این کار را با پرسش‌های خوب و مناسب انجام دهیم."
8. سؤالات تنبل
هر سؤالی که ذهن مخاطب را درگیر نکند و اطلاعات بسیار اندکی در اختیار شما و مراجع قرار دهد و از سوی دیگر باعث اتلاف وقت جلسه شود، یک سؤال تنبل است.
سؤالات بسته که در قسمت سوم همین مقاله از آن نام بردیم اگر در جای مناسب پرسیده نشود جزئی از سؤالات تنبل هستند.
اگر در ابتدای کار کوچینگ باشید حتماً با این سؤالات زیاد مواجه شده‌اید.
سعی کنید این سؤالات را در ارزیابی‌هایی که از جلسات کوچینگ خود دارید شناسایی کنید تا آگاهانه در حذف آنها گام بردارید.
نقطه مقابل سؤالات تنبل، سؤالات قدرتمند هستند. این سؤالات علاوه بر اینکه ذهن مراجع را درگیر می‌کند به کوچ اجازه می‌دهد کلی اطلاعات از آن استخراج کند.
نویسنده: جناب آقای سید محمدحسین علوی از دانش پذیران دوره سوم تربیت کوچ حرفه‌ای کسب‌وکار ویدان
تمام حقوق مادی و معنوی برای ویدان محفوظ می‌باشد
