آشنایی با انواع مدل‌های کوچینگ

مقدمه کوچینگ، حالا دیگر به‌عنوان رویکردی علمی و عَمَلی برای ارتقای سطح زندگی انسان شناخته می‌شود. با توجه به اینکه ریشه‌های کوچینگ بر مبنای داده‌های اثبات‌شده علمی بنا شده است، روش کار آن نیز مبتنی بر استانداردهایی است که از دل همین داده‌های علمی و آزمایشگاهی است؛ داده‌هایی که عمدتاً ریشه در علوم روانشناسی دارند. یکی از این استانداردها مدل‌های کوچینگ است.

در این مقاله سعی شده است انواع مدل‌های کوچینگ معرفی شود و به هرکدام جداگانه پرداخته شود.

اجازه دهید ابتدا به این سؤال که کوچ کیست پاسخ دهیم؟

کوچ کسی است که به‌وسیله کوچینگ می‌تواند طی یک مشارکت دوطرفه، عملکرد افراد را تحت تأثیر قرار دهد تا آن‌ها به خودآگاهی رسیده و بتوانند خود راه مناسب پیشرفت را پیدا کنند.

کوچ چه توانمندی‌هایی دارد؟

• خودآگاهی • دانش کوچینگ • خوب گوش دادن • پرسش سؤالات عمیق • خلاقیت و ایده پردازی • حامی و پشتیبان

به‌طورکلی کوچینگ را می‌شود به دو نوع تقسیم کرد:

کوچینگ داخلی Enteral Coaching

در کوچینگ داخلی مربی کسی است که در همان سازمان مشغول به کار است و سمت سازمانی دارد.

کوچینگ خارجی External Coaching

در کوچینگ خارجی شخص مدرک حرف ای مربی‌گری دارد و آن شرکت یا سازمان با برون‌سپاری فرایند کوچینگ را به شکل قراردادی انجام می‌دهد.

کوچینگ به دو روش کوچینگ فردی و یا کوچینگ گروهی انجام می‌شود:

کوچینگ فردی Individual Coaching

در کوچینگ فردی کوچ با یک شخص وارد عمل می‌شود و برای این کار کوچ زمان بیشتری برای شناخت مراجعه‌کننده و حل مشکلاتش می‌گذارد.

کوچینگ گروهی Group Coaching

در کوچینگ گروهی به‌طورمعمول یک گروه کوچک از افراد حضور دارند که برای رسیدن به اهداف مشترک فعالیت می‌کنند و در این گروه موضوعات خاصی بررسی می‌شود که مختص آن شرکت یا سازمان است.

انواع مدل‌های کوچینگ

کوچینگ به سه دسته کلی تقسیم می‌شود:

• کوچینگ زندگی یا همان لایف کوچینگ Life Coaching • کوچینگ کسب‌وکار یا همان بیزینس کوچینگ Business Coaching • خود کوچینگ یا همان سلف کوچینگ Self Coaching

در ادامه به انواع مدل مدل‌های کوچینگ می‌پردازیم.

لایف کوچینگ چیست و انواع آن کدامند؟

کوچینگ زندگی

Life Coaching

لایف کوچینگ، به‌طور ویژه، دست بر روی نیاز رشد می‌گذارد و به دنبال پاسخی برای تشنگی و گرسنگی آن است.

منظور از رشد در اینجا، همان بهتر شدن و پیشرفت کردن است. همه ما دلمان می‌خواهد انسان بهتری باشیم.

از تکرار و درجا زدن بیزاریم. دوست داریم امروزمان نسبت به دیروز، بهتر باشد.

هرکدام از ما اهداف و رسالتی بر دوش احساس می‌کنیم و دلمان می‌خواهد به آن بالابالاها برسیم…

کوچینگ زندگی قصد دارد با جهت‌دهی صحیح به افراد کمک کند تا به اهداف خود در زندگی شخصی و یا کسب‌وکار خود برسند، شبیه همان کاری که کوچ ورزشی با ورزشکار انجام می‌دهد.

اگرچه روش‌های مورداستفاده کوچ‌های زندگی و فردی تفاوت‌هایی دارد.

مزایای لایف کوچینگ

• رسیدن به اهداف شخصی در زندگی (سبک زندگی حرفه‌ای، تناسب بدنی، سلامتی، بهبود روابط با دیگران، تقویت و توسعه فردی و مهارت‌های فردی( • افزایش احساس رضایت از زندگی • کسب دستاوردهای مختلف (انجام کارهایی که تابه‌حال تصور می‌کردید از پس انجام دادنشان برنمی‌آیید) • ایجاد تغییرات مثبت در زندگی و احساس خوب

کوچینگ عملگرا

Performance Coaching

برای همه ما زمان‌هایی پیش می‌آید که سردرگم می‌شویم یا برای انجام کارها و پیشبرد اهداف شخصی‌مان نیاز داریم که یک نفر کنارمان باشد تا بتوانیم عملکرد بهتری داشته باشیم.

زمان‌هایی که نیاز داریم یک نفر از بیرون به ماجرای ما نگاه کند و در مسیری که پیش رو داریم، بهتر هدایتمان کند. اما چه کسی برای این کار مناسب است؟

داشتن یک کوچ خوب ما را با توجه به واقعیت‌های زندگی‌مان به سمت مسیر درست می‌تواند هدایت کند.

در این میان اگر شما احساس می‌کنید آدم اهل اقدامی نیستید و همه اهداف و تصمیمات شما تنها در مرحله فکر و حرف زدن راجع به آن می‌ماند و برای انجام دادن آن اقدامی نمی‌کنید، بی‌شک کوچینگ عمل‌گرایی و داشتن استراتژی‌های موفقیت می‌تواند برای شما مفید واقع شود.

کوچینگ موفقیت

Success Coaching

داشتن یک برنامه توسعه فردی و حضور یک همراه باتجربه و دارای دانش فنی درزمینهٔ رشد فردی به موفقیت ما در مسیر زندگی و شغلی کمک بسیاری می‌کند.

کوچینگ موفقیت در جهت رساندن مراجع به اهداف خود در همه زوایای زندگی شخصی و کاری است که با یادگیری انواع مهارت‌های ارتباطی، مالی و ..... به او در انتخاب و تحقق اهداف خود کمک می‌کنند.

افراد به کوچینگ موفقیت مراجعه می‌کنند چون به اعتقاد خود آن طور که بایدوشاید از توانایی‌های خود استفاده نکرده اند و نتیجه لازم را کسب نکرده‌اند.

مخاطبین کوچینگ موفقیت چه کسانی هستند؟

• کسانی که هدف تعیین می‌کنند ولی راه رسیدن به آن را نمی‌دانند. • کسانی که با یک مشکل روبرو شده‌اند و نحوه رفعش را بلد نیستند. • افرادی که از شرایط فعلی راضی هستند ولی شرایط بهتری می‌خواند. • زمانی که روش‌های برنامه‌ریزی و هدف گذری مختلف نتیجه نگرفتند و خسته شده‌اند.

کوچینگ رابطه

Relationship Coaching

به‌طورکلی کوچینگ رابطه به مجموعه‌ای از تکنیک‌هاست که با استفاده از آن فرد می‌تواند تجربه بهتری از روابطش داشته و در برقراری ارتباطات خود، موفقیت بیشتری کسب کند.

یک کوچ رابطه حرفه‌ای به شما کمک خواهد کرد که با توجه به خصوصیات و ویژگی‌های خاص خود، با هر یک از اشخاص در حلقه ارتباطی خود ارتباط کارآمدی داشته باشید.

در بسیاری از موارد استفاده از تجربیات coach رابطه از بروز اختلافات و تجربه‌های تلخ جلوگیری خواهد کرد.

فرقی نمی‌کند که به دنبال موفقیت در چه نوع رابطه‌ای هستید؛

بهبود روابط زوجین، بهبود روابط فردی، رابطه با والدین و هر نوع ارتباط دیگر، کوچ رابطه و Relation coaching به شما کمک می‌کند تا از رابطه برقرار کردن حال و انرژی خوبی دریافت کنید.

مجموعه کوچینگ منصوره یوسفی در این مسیر همراه شما خواهد بود.

اهداف کوچینگ رابطه

• افرایش حس رضایت‌مندی طرفین از رابطه مشترک • ایجاد یک رابطه عاطفی مثبت و پایدار • ایجاد یک رابطه عاطفی مثبت و پایدار • توانمندسازی زوجین برای حل مسائل فردی خود • هموارتر کردن مسیر برای رسیدن به اهداف مشترک • اصلاح الگوهای معیوبی که مانع از شکل‌گیری یک رابطه موفق و ایده‌آل می‌شود. • تشخیص ضعف‌هایی چون ضعف در خودباوری و جلوگیری از آسیب‌هایی که این ضعف‌ها می‌تواند به یک رابطه وارد کند. • بالا بردن اعتمادبه‌نفس افراد برای داشتن رابطه‌ای رضایت‌بخش‌تر • آموزش نحوه جذب کردن یک شریک ایده آل و راه‌های برقراری ارتباطی سالم و سازنده با او

کوچینگ ثروت

Wealth Coaching

کوچینگ ثروت بیش از آنکه گرایشی شناخته شده در عرصه تخصص‌های کوچینگ باشد، کلمه‌ای است که به‌تازگی پا به دنیای کوچینگ گذاشته و بیش از هر چیز بر اساس تغییر نگرش‌ها نسبت به ثروت، درآمد و پول کار می‌کند.

کوچینگ ثروت سابقه زیادی در عرصه تخصص‌های کوچینگ ندارد و ما در عوض با زمینه‌هایی همچون کوچینگ کسب‌وکار (Business Coaching) یا کوچینگ عملکرد (Performance Coach) روبه‌رو هستیم که این تخصص‌ها به ما کمک می‌کنند تا سطح عملکرد خود نسبت به بخش‌های درآمدزای زندگی را بالابرده و سپس از این طریق بتوانیم وضعیت مالی خود را ارتقا دهیم.

کوچینگ ثروت عملاً همان کاری را می‌کند که هر کوچینگ حرفه‌ای و باصلاحیت دیگری در هر زمینه‌ای که شما مایل باشید، انجام می‌دهد و این شما هستید که تعریف خود از ثروت، دارایی و احساس متمول بودن را تعریف می‌کنید و می‌خواهید که به اهدافی که خود تعریف کرده‌اید، برسید.

یک کوچ واقعی به شما کمک می‌کند تا با کشف دنیای درونی‌تان به هدف‌هایتان دست پیدا کنید.

کوچینگ تحصیلی

Educational Coaching

کوچینگ تحصیلی نوعی از کوچینگ است که به دانش‌آموز کمک می‌کند تا بتواند به خودشناسی لازم دست پیدا کرده و با مشخص کردن اهداف زندگی آینده خود، منطبق بر آنچه از خودشناسی خود فهمیده است، دوره تحصیل خود را سپری کرده و مناسب‌ترین رشته تحصیلی را برای خود انتخاب کند.

کوچینگ تحصیلی فرایندی است که با خودشناسی آغاز و با انتخاب رشته پایان میابد.

در میانه این مسیر، اتفاق درخشانی که به وقوع می‌پیوندد، از بین رفتن سردرگمی‌های نوجوان و پیدا کردن مسیر درست زندگی است.

کوچینگ سلامت

Heat Coaching

همان‌طور که کوچ‌های ورزشی می‌توانند به ورزشکاران برای پیشرفت و توسعه مهارت‌هایشان کمک کنند، کوچ سلامت هم می‌تواند به هر فردی برای بهبود شرایط فردی و زندگی‌شان کمک کند، حتی اگر شرایط جسمانی و یا بیماری به خصوصی داشته باشد.

فرایند کوچینگ همچون گفتاردرمانی است که در آن دو فرد با مکالمه با یکدیگر، ایده و افکار خود را مطرح می‌کنند.

اما تنها تفاوتی که دارد این است که مراجعه و یا مشتری در جایگاه راننده نشسته است. او خود باید اهدافش و سپس راهکارهایی را برای رسیدن به آن اهداف مشخص کند.

عموماً افراد تمایل دارند تا از کمک کوچ‌های سلامت در زمینه‌های مختلف بهداشتی مثل کاهش وزن، کاهش استرس، مدیریت بیماری خاص و یا مزمن، بهبود رژیم غذایی، ورزش، ترک سیگار، ترک اعتیاد و مدیریت و یا سازگاری با اتفاقاتی چون حملات قلبی، استفاده کنند.

در حقیقت موارد مشترکی بین آنچه یک کوچ سلامت و یک لایف کوچ انجام می‌دهد وجود دارد، اما باید دانست که حوزه کاری لایف کوچ‌ها بسیار گسترده‌تر است و موارد بسیاری مثل مسائل شغلی، کوچینگ اجرایی و اثربخشی حرفه‌ای را شامل می‌شود.

بیزینس کوچینگ یا کوچینگ کسب‌وکار چیست؟

کوچینگ شامل فرآیند دستیابی به اهداف یک کسب‌وکار توسط فرآیندهای به کار گرفته‌شده توسط یک کوچ تجاری است.

این فرآیندی است که برای ارتقای کسب‌وکار از سطح فعلی به جایی که صاحب کسب‌وکار می‌خواهد باشد، استفاده می‌شود.

کوچینگ کسب‌وکار یک فرآیند بازتابی ایجاد می‌کند که به صاحبان مشاغل قدرت می‌دهد تا پتانسیل خود را برای موفقیت کسب‌وکار به حداکثر برسانند.

به عبارت ساده‌تر، کوچ‌های کسب‌وکار به کارآفرینان کمک می‌کنند تا به سمت موفقیت کسب‌وکار حرکت کنند.

انواع کوچینگ کسب‌وکار:

کوچینگ توسعه فری

Self-development Coaching

کوچ توسعه فردی یکی از انواع کوچینگ است که به ما کمک می‌کند تا برای خودمان اهدافی را مشخص کنیم و نقاط قوت و فرصت‌های پیش روی‌مان رو شناسایی کنیم.

هرچه رابطه ما با کوچ بهتر و عمیق‌تر باشد کوچ بهتر می‌تواند بفهمد که ویژگی‌ها و نقاط قوت ما در چیست و اقدامات بهتر برای رسیدن به اهداف ما چیست.

کوچ توسعه فردی با استفاده از استراتژی‌ها و برنامه‌هایی که به ما کمک می‌کند تا به نتایج دلخواهمان برسم.

اگر بخواهیم بهترین در حرفه خودمان بشیم آیا بدون یک کوچ حرفه‌ای می توانیم به این خواسته خودمان برسیم؟ بله، حضور یک کوچ توسعه فردی برای تبدیل شدن رؤیاها به واقعیت لازم هست.

کوچینگ توسعه فردی را به‌طورکلی می‌شود به سه دسته تقسیم کرد:

• توسعه جسمانی
• بهبود و توسعه ذهنی
• بهبود شرایط روحی و روانی

کوچینگ تیمی

Team Coaching

همانطور که یک فرد برای بهبود عملکرد خود به کوچینگ نیاز دارد، تیم‌ها نیز به‌عنوان یک بخش جداگانه نیاز به محرک کوچینگ برای حرکت بهتر و مؤثرتر دارند.

تمرکز در کوچینگ تیمی بر توانمندسازی افراد در جهت رشد، توسعه و دستیابی به هدف است.

کوچ‌های تیمی با کمک تکنیک‌های خود می‌توانند بر نتیجه کار تیم‌ها تأثیر مثبت بگذارند.

زمانی که از نتیجه صحبت می‌کنیم یعنی اینکه اعضای تیم همه باید بدانند که چرا در تیم حضور دارند و قرار است به کدام نتیجهٔ واحد برسند.

کوچینگ سازمانی

Organizational Coaching

کوچینگ سازمانی بستری بسیار ارزشمندی برای توسعه مهیا می‌کند. مدیران گاهی با کارمندانی مواجه می‌شوند که با کمبود اعتمادبه‌نفس رنج می‌برند.

قدیمی‌ترین رویکرد ممکن در مواجهه با چنین افرادی فرستادن به دوره‌ها و کارگاه‌های افزایش اعتمادبه‌نفس

متأسفانه این دوره‌ها تأثیر ماندگاری زیاد ندارند. شاید رفتارهای فرد به‌ظاهر تغییر کند اما نحوه نگرش و تفکر او متحول نمی‌شود.

اینجاست که کوچینگ سازمانی تأثیر کارایی خود را نشان می‌دهد، مدیران نباید تأثیر کوچینگ را بر روی افراد و کسب‌وکارها دست‌کم بگیرند. باید رویکرد کاری خود را تغییر دهند.

کوچینگ رهبری

Leadership Coaching

کوچینگ رهبری درواقع یک همکاری دوطرفه و ارتباط فردی موفق بین یک رهبر یا مدیر و کوچ یا یک گروه از افراد می‌باشد که یک هماهنگی قوی را به وجود می‌آورد.

رهبر به کسی اطلاق می‌شود که صاحب کسب‌وکار باشد. مثلاً می‌تواند مدیر یک سازمان یا شرکت و یا مسئول یک ارگان باشد.

یکی از اهدافی که همکاری و مشارکت بین کوچ و رهبر می‌تواند داشته باشد، تغییر دادن روش کار قبلی و به وجود آمدن یک تفاوت رفتاری پایدار و همیشگی و تلاش و کوشش در جهت رسیدن به هدف موردنظر است.

کوچینگ اجرائی

Executive Coaching

کوچینگ اجرایی یا کوچینگ مدیران اجرایی چیست؟ حتماً شما هم حداقل یکبار از خود پرسیده‌اید که “کوچینگ اجرایی یعنی چه؟”

در پاسخ به این سؤال باید گفت که کوچینگ مدیران اجرایی یکی از زیرمجموعه‌های کوچینگ محیط کار به‌حساب می‌آید.

کوچ اجرایی فردی است که با تسلط کامل بر موضوعات اجرایی و ارائه مشاوره به مدیران ارشد سازمان سعی می‌کند مدیران و کارمندان ارشد سازمان را به درک درستی از سازمان و شرایط حاکم بر سازمان برساند.

به‌نوعی می‌توان گفت که نقش کوچ اجرایی در سازمان، نقش پل ارتباطی بین هیئت‌مدیره سازمان و مدیر اجرایی سازمان است.

یک coach اجرایی حرفه‌ای با استفاده از پرسش‌های درست و مناسب سعی می‌کند تا اطلاعات کاملی را در رابطه با کسب‌وکار به مدیران ارائه دهد.

یک مربی کوچینگ اجرایی در سازمان نقش‌های مختلفی ازجمله به چالش کشیدن فرضیات رایج در سازمان، ایجاد نظم و ارتباط مناسب در سازمان، انجام مصاحبه‌های محرمانه، کمک به مدیران برای درک شرایط و خودشناسی از سازمان و ارائه مشاوره به‌وسیله پرسیدن سؤال را بر عهده دارد.

کوچینگ شغلی

Career Coaching

به‌طورکلی یک رویکرد راه‌حل محور است که شامل کار کردن با افراد یا مراجعین جهت برداشتن گام‌های قطعی در مسیر موفقیت و دست‌یابی به اهداف شغلی است.

این روش درواقع مشارکتی بین مراجع و کوچ هست که نقش کوچ پشتیانی، مشارکت و ارائه راه‌حل‌هایی است که تا رسیدن به اهداف موردنظر ادامه دارد.

کوچینگ فروش

Sales Coaching

کوچینگ فروش درواقع یکی از زیرشاخه‌های بیزینس کوچینگ است.

هدف مدیرانِ فروش از سرمایه‌گذاری روی کوچینگ تیم فروش، بهبود عملکرد بازاریاب‌هایشان است؛ این افزایش بهره‌وری تأثیرات مثبتی بر واحد فروش سازمان می‌گذارد.

فرایند کوچینگ تیم فروش طوری طراحی شده که هم بازاریاب به اهداف فروشش رسیده و هم گروه به اهداف کلانش دست پیدا کند.

کوچینگ تیم فروش زمانی مؤثر است که همه اعضای تیم را به‌صورت فردی و مستمر کوچ کند.

این نوع از کوچینگ برای محکم کردن نقاط مثبت و اصلاح نقاط منفی طراحی شده است.

فارغ از هدف‌گذاری‌های روزانه و هفتگیِ بازاریاب‌ها کوچینگ فروش روی مهارت‌ها و تکینیک‌ها متمرکز است؛ نه تعداد فروش.

کوچینگ فروش شامل موارد زیر است:

1- راهنمایی فروشندگان در کشف و دستیابی به اهداف خود 2- اصلاح رفتارها و عادات غیرمفید 3- تقویت و ایجاد مهارت و عادت‌هایی که زمینه دستیابی به موفقیت را هموار می‌سازند. 4- پرورش و توسعه مهارت‌های اعضای تیم فروش، به‌جای تمرکز بر افزایش ارقام و آمار فروش.

کوچینگ مهارتی

Skill Coaching

کوچینگ مهارتی یکی دیگر از زیرشاخه‌های کوچینگ زندگی است. کوچ مهارت مسئول کمک به مراجعین برای یادگیری و استفاده از مهارت‌های مهمی هستند که می‌تواند کیفیت زندگی آنها را بهبود بخشد.

به‌عنوان یک کوچ مهارت، شما این فرصت را خواهید داشت که با افراد و خانواده‌ها در خانه، مدرسه و در جامعه کار کنید.

شما یک "کوچ زندگی" خواهید بود که از یک برنامه درسی یادگیری سازمان‌یافته با کسانی که برای بهبود مهارت‌های اجتماعی، مدیریت پول، خودیاری، تنظیم عاطفی و سایر مهارت‌های زندگی روزمره به آنها خدمت می‌کنید، خواهید بود.

سلف کوچینگ

Self Coaching

در زندگی افراد با چالش‌های مختلفی روبه‌رو می‌شوند که برای عبور از آن‌ها نیاز به اقدام جدید است.

در واقع اگر می‌خواهیم زندگی خود را تغییر دهیم و از چالش‌ها عبور کنیم باید مهارت‌های خود را افزایش دهیم.

یکی از مهارت‌هایی که می‌تواند ما را در مسیر چالش‌های زندگی کمک کند. سلف کوچینگ است.

سلف کوچینگ به معنی خود مربیگری است. یعنی با استفاده از یک سری ابزارها فرد بتواند خودش را مربیگری و هدایت کند.

به‌عبارت‌دیگر سلف کوچینگ فرایندی است که فرد با استفاده از مهارت‌های کوچینگ، به درک عمیقی از خود و شرایطش می‌رسد و می‌تواند مشکلاتش را حل نماید.

5 اقدام ساده اما مهم برای آن‌که مربی خود شوید:

1. برای شروع، علایق خود را شناسایی کنید. در این مسیر اول‌ازهمه باید بدانید می‌خواهید روی چه چیز کار کنید؟

2. بر اساس علایقتان اهدافی تعیین کنید. آنچه نیاز است برای رسیدن به اهدافتان انجام دهید را مشخص نمایید.

3. برنامه‌ای برای توسعه شخصی‌تان بنویسید. مربیگری با طرح یک برنامه آغاز می‌شود.

4. یادگیری را جدی بگیرید. مدام در حال یادگیری در راستای اهدافتان باشد.

5. خودتان را مسئول رسیدن به اهدافتان بدانید و تا به هر یک نرسیدید از آن دست نکشید. نقاط قوت خود را بیابید و تقویتشان کنید. هر پیشرفتی را برای خود جشن بگیرید و شکست را منبع خوبی رأی کسب تجربه بدانید.

نویسنده: جناب آقای سید یوسف کمالی از دانش پذیران دوره سوم تربیت کوچ حرفه‌ای کسب‌وکار ویدان